Hè, hè, ’t Heerlijk Avondje is voorbij. Maar de Sint nog niet passé. Troebelen genoeg. Dilemma’s te over. Naast de ‘zwart–wit’-discussie speelt er nog van alles en nog wat waarvoor de kerkelijke wonderdoener de ogen niet kan sluiten. Denk aan het ongebreidelde en vergunningsvrije gebruik van het luchtruim. Tot voor kort het domein van KLM en Klaas. Maar door dat ballistisch gedoe tussen de wolken is het vrijelijk galopperen over daken geen vanzelfsprekendheid meer. Integendeel, het is een stressvolle aangelegenheid geworden; eigenlijk niet goed meer te doen. Enige aardigheid: de overeenkomst tussen drones en Sint. Van beide fenomenen is namelijk de herkomst niet traceerbaar.
Er zijn vermoedens, zeker. Zo wijst men er bij de NAVO op dat Nicolaas ook de patroonheilige van Rusland is. Het gaat wellicht wat ver om de bisschop van spionage te betichten. Kameraad Nicolai. Maar een gewaarschuwd mens telt voor twee. Dergelijke insinuaties komen zijn geloofwaardigheid natuurlijk niet ten goede. Ook de strofe ‘Het is een vreemdeling, zeker, die verdwaald is zeker’ maakt dat zijn ‘blijde inkomst’ met gefronste wenkbrauwen wordt aangehoord. Een argwaan oproept die doet denken aan de tijd dat dominees vanaf de kansel verklaarden dat het nuttigen van peperkoeken, gelijkend op de katholieke heilige, getuigde van zondig bijgeloof.
Om afvalligheid de kop in te drukken proclameerde de burgemeester van Amsterdam – 4 december 1663 – dat het maar eens afgelopen moest zijn met die immens populaire Sint-Nicolaasmarkt. Dit verbod leidde tot een opstand die de geschiedenis is ingegaan als het Oproer der Elfjarigen. Weet niet of ik bij dit bericht louter moet denken aan een demonstratie van allemaal fervente schoenzetters of dat het toch anders zit. Vermoedelijk was er sprake van beïnvloeding door marktkoopmannen die hun lucratieve seizoennering van amandelbrood en suikerharten in gevaar zagen komen. Hoe het ook zij, het stadsbestuur wist niet hoe gauw ze deze traditie weer in ere moest herstellen.
De Amsterdammers hadden laten zien dat er allang geen sprake was van paapse indoctrinatie maar dat het ging om heus volksfeest, voor alle gezindten. Niet zo gek wanneer je bedenkt dat ‘Nico’ zoveel meer was en deed. Hij beschermde ook steden, bankiers en onschuldig veroordeelden, zeelieden en prostituees, slagers en bakkers, ongehuwde meisjes én kinderen niet te vergeten. Gezien die belangenverstrengeling is – óók nu, vier eeuwen later – de kans klein dat hij bij de grens zal worden teruggestuurd. Als politiek doekje voor het bloeden geldt tevens dat hij maar kort in ons land blijft. Hooguit een week of drie. Wat korter is dan de verblijfsduur van een gemiddelde expat. Discretionair zit de Sint gebakken, schat ik zo in. Hem zal geen haarbreed in de weg worden gelegd.
Hoe desastreus ook, de bezorgdheid omtrent het voortbestaan van de goedheiligman dateert van langer geleden. Al eerder werd geklaagd dat nergens in Spanje het werkpaleis van de vrijgevige prelaat kan worden bezocht. Droeg dat aanvankelijk bij aan het enigmatische karakter van zijn persoon, sinds de kerstman in het Finse deel van Lapland domicilie heeft gekozen, wordt dat steeds meer als een minpunt ervaren. Een heel kerstdorp in Finland waar kinderen, zelfs hartje zomer, een ritje met de rendierslee kunnen meemaken. ‘Te Disney?’ ‘Welnee’ zeggen de aanhangers van Santa Claus. ‘Hoe nepper het verhaal, hoe concreter je moet zijn’. Met vaagtaal als ‘Ergens in Spanje’, waarmee wanhopige ouders zich op een strand aan de Costa del Sol eruit proberen te redden, kom je er niet meer. De absentie van een geëigend themapark heeft het Klaas narratief ernstig verzwakt.
Wat hem meer dan deze ‘trivialiteiten’ de das (pallium) dreigde te doen, valt niet – ik herhaal: niet – het vijftienjaar durende verzet tegen de kleur van het pietendom aan te rekenen. Daar leek het wel op toen het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed drie jaar geleden de heilloze beslissing nam om het sinterklaasfeest af te voeren van de lijst waarop het in 2015 was gezet.
Echter de strijd om de erfenis van de bisschop van Myra was al eerder ingezet. De aanval op de bonafide van Sint-Nicolaas kwam uit Rome, van het Vaticaan. Daar werd vijftig jaar geleden al verordonneerd dat er voor zijn feestdag geen plaats meer zou zijn op de algemene heiligenkalender. Deze degradatie hield in dat hij nog wel heilig was maar dat het vieren van zijn verjaardag – of het gedenken van zijn sterfdag – een persoonlijke kwestie was geworden; kón je doen, je kón het ook niet doen. ‘Wie de mijter past, die zette ‘m op’, of zoiets.
Door deze en andere verschillen zit de Sint in dubio. Te zijn of niet te zijn, dat is de hele kwestie. Maar hoe? Door te volharden in het ongewisse? Doormodderen met de alsmaar toenemende terminale onbegrijpelijkheid. Of kiezen voor een oncontroleerbaar domicilie op Mars. Reuze in de mode, die planeet. Wellicht een beetje té cool. Beter zou een terugkeer zijn naar de tijd dat niemand maalde over hoe hij hier gekomen was. Rond 5 december was hij er gewoon. In z’n eentje. Zonder pages. En zeker zonder misdienaars want dat een katholieke heilige ook protestante kindertjes cadeautjes kwam brengen, was tijdenlang geen vanzelfsprekendheid. Het overwinnen van dat religieus geëmmer was Sints’ belangrijkste missie. In die missie is hij glansrijk geslaagd.
Gewoon blij zijn met een pop met vlechtjes in het haar, een bromtol met een zweep erbij en wat snoepgoed, geworpen in de een of andere koek? Dat hoeft nou ook weer niet. Als de Sint iets heeft laten zien, dan is het wel zijn aanpassingsvermogen.
Daarom adviseer ik een aankomst per drone gedurende de nachtelijke uren. Van die dingen weet toch niemand waar ze vandaan komen. Heel multimodaal en helemaal van deze tijd, waar de technologie meer en meer haar intrede doet in onze logistieke ketens. En bovendien: het mysterie blijft behouden. Best wel cool, eigenlijk.
Casper Jansen