Is Sinterklaas nog wel cool genoeg? In de Retail twijfelen ze. Wordt beweerd dat hij op z’n retour is. Had ooit een monopolie maar raakte dat kwijt. Consumptief zit hij nu ingeklemd tussen Halloween, runner-up Sint Maarten, circa een maand lang Black Friday en de Kerstman. Terwijl de Drie Koningen, gulle gevers van huis uit, reeds staan te trappelen om het tijdvenster waarbinnen de eindejaarstrijd om de gewillige koper wordt gestreden, verder op te rekken. Aanbiedingen tussendoor zijn de restantenpallets en retourgoederen. Blind gekocht! Onverhoedse kofferbakverkopen, kerstdorpen in tuincentra, Duitse kerstmarkten en de Pop-Up Pepernotenboetiek knabbelen ook nog ‘s aan het klaasbudget.
En voor wie dit alles nog niet genoeg is én bovendien van een gokje houdt, zijn er de, compulsief koopgedrag bevorderende, pluizige popjes, verstopt in dichte doosjes. Een heerlijk verrassingseffect dat veel weg heeft van pakjesavond. Maar dan in een ongelimiteerde variant. Elke dag 5 december! Het hele jaar door op blinddate met de brave bisschop. Monsterlijk uiterlijk is een pre en een grijns van oor tot oor geen bezwaar. Spannend!
Sommigen noemen het een trend maar trends hebben toch meer te maken met morrelen aan bestaande regels, resulterend in blijvende mentaliteitsveranderingen. Die heftig gefocuste aandacht voor dat konijnachtig speeltje valt toch meer te herleiden tot een bedacht product dat plotseling iedereen begeert en wil kopen. Marketeers menen in deze rage een huisdier-substituut te herkennen. Beestjes die niet grommen, bijten of krabben. Eten geen brokjes, drinken geen havermelk. Ideaal voor een urbane samenleving.
Volgens de Chinese makers zijn ze daarmee de eerste invasieve exoot die geen gevaar oplevert voor onze inheemse griezeltjes. Diervriendelijk tot en met.
Als dat waar is, ben ik bereid om deze ‘zege voor alle ‘getraliede huismussen, van indoor-keffertje, -kat, -konijn tot -kanarie’ niet te etiketteren als hype of rage maar als trend. Een toy die een paradigmashift te weeg brengt, welke trendwatcher had zoiets ooit durven dromen.
Sinterklaas heeft het moeilijk. Dus! Onloochenbaar waar. Is hij gewoon uit de mode? Niet volgens de gangbare definitie. ‘Mode is een stelsel van normen en waarden dat gedurende korte tijd opgang maakt en een dermate sterke impact heeft dat mensen het moeilijk vinden om zich eraan te onttrekken en makkelijk genoeg om eraan mee te doen’. Gezien zijn staat van dienst – enkele eeuwen! – kan Sint-Nicolaas moeilijk een modegril worden genoemd.
Maar is hij ook cool? ‘Iemand is cool zolang andere mensen dat vinden’, hoorde ik iemand zeggen die via sociale media invloed probeert uit te oefenen op de mening van anderen. Weet niet goed of dit valt in de categorie: Nano-mening of Mega-opinie
Afgaande op defensieve geluiden in kringen van diehard-klaasapologeten maak ik op dat zij de bui al zagen hangen. Zij zeggen dat de fossiel aangedreven stoomboot eigenlijk niet meer kan. De tekenen van de tijd verstaand, had dit maritieme transportmiddel allang vervangen moeten worden door een elektrisch aangedreven zeecontainerschip. De Schimmel door een zebra. De boterletter door iets met zeewier erin of erom. In plaats van een pretpakketje een PREP-pakket (inclusief een setje Nexperia-chips) of een dilemmademper voor wie niet meer weet wat ervan te denken.
Of de discussie over de afkomst van zijn logistieke ondersteuners minder zwart-wit was verlopen als de Sint zich, in zijn kwaliteit van werkgever, eerder tot het gilde van schoorsteenvegers had bekend, valt nog te bezien. Oudsher waren veel schoorsteenvegers van Italiaanse origine. Hadden dus net zo goed koddige Italiaantjes kunnen zijn die ‘in de een of andere hoek’ macaroni met pepernotensmaak strooien, in plaats van een pierrots uit de Commedia dél Arte. Maar pas op, wie weet welke sentimenten rond die arbeidsmigranten van toen nu de kop op zouden hebben gestoken. Bijvoorbeeld, door voor zoete koek aan te nemen dat pizzabakkers met een originele steenoven vanzelfsprekend hun eigen rookkanalen vegen. Want Italiaans. Beeldvorming! Oei!! Mama Mia!!!
Wat deze discussie evenwel vervuild, is niet de eerbaarheid van het metier maar de verre van smetteloze arbeidsomstandigheden. Minder beroete snoet dan mijnwerkers maar door het residu van verbrande antraciet, briket of eierkool stond de schoorsteenveger er toch gekleurd op.
Dientengevolge had het tijdig omarmen van het historische argument dat bezorgers die geacht worden via schoorstenen pakketjes af te leveren, nooit zonder roetvegen uit de diverse rookkanalen kunnen opstijgen, ons in het algemeen en de Sint in het bijzonder een hoop discussie bespaard over wie eigenlijk in de zak diende te worden gestopt.
Casper Jansen