Balkons van hoop

De chocoladepaashaasjes staan er verlaten bij in de etalages. Op hun paasbest. Maar niemand kijkt naar ze om want de winkels zijn gesloten. Dat de kleurige wikkels waarin ze zijn gestoken, een beetje doen denken aan mondkapjes en isolatiepakken geeft me hoop dat ze niet onverkoopbaar zijn geworden. Ik voorspel dat we, na  opheffing van de coronaban, nog tot ver in de zomer holle haasbrokjes bij de thee geserveerd zullen krijgen. Tot uiterlijk eind augustus want dan moeten ze plaatsmaken voor pepernoten. Verder reikt onze compassie niet.

Jammer voor de paashaas maar een geluk voor ons. Je moet er toch niet aan denken dat de paashaas een rol zou spelen in een of ander passiespektakel. In de Mattheüs zou je in Pilatus die zijn handen in onschuld wast, nog een verwijzing naar ‘Mijn naam is Haas’ kunnen vermoeden. Maar dat is het dan ook wel, wat Bach betreft. Ook in het cultuurchristelijke ‘De Passion’ wordt de brenger van paaseitjes, toch symbolen van licht, de Lente en het nieuwe leven, op afstand gehouden.

Die gulle betuiging van respect en dankbaarheid begon op Italiaanse balkons en werd, sneller dan een virus, overgedragen op andere balkoneigenaren.

Passiespelen dienen bij uitstek als vehikel voor emoties. Hoe ongebreidelder, hoe meer ze de handen op elkaar krijgen, zo lijkt ‘t wel ‘s. Met die beloning voor het opwekken van onze diepste roerselen, zouden de passiespelen het dit jaar moeilijk hebben gekregen. Ons applaus geldt nu de onbaatzuchtige werkers in de zieken- en verpleeghuizen. Die gulle betuiging van respect en dankbaarheid begon op  Italiaanse balkons en werd, sneller dan een virus, overgedragen op andere balkoneigenaren. Deze geste maakte bij ons zoveel los dat al wordt gesproken over een nieuw ritueel.

Hoewel balkons altijd wel iets hebben gehad voor het uiten van emoties, zou ik er toch voorzichtig mee willen zijn. Met ‘Romeo en Julia’, misschien wel de beroemdste balkonscène uit de literatuurgeschiedenis, loopt het beroerd af; notabene na het innemen van een drankje. In ‘Cyrano de Bergerac’ is de liefdesgift onder het balkon genereus maar het liefdesverdriet nog groter. Terwijl Evita’s smeekbede ‘don’t keep your distance’ momenteel nog tranentrekkender lijkt te klinken dan het al deed in de musical.

In feite is Pasen natuurlijk niet écht gezellig. Zeker bij aanvang valt het niet mee om ‘altijd te kijken naar de vrolijke kanten van het leven’.

Maar, zult u zeggen, alles beter dan die larmoyante rampliederen waaraan middelmatige liedjeschrijvers en ongeschoolde zangers zich vergrijpen. Na het échec met ‘de dag die je wist dat zou komen’ hadden we toch beter moeten weten. Deze mentale ontduiking van de wet toont dan ook aan dat er zelfs gegronde argumenten zijn om ‘samenscholing op de voorgeschreven sociale afstand’ alsnog te bekeuren. Laat het schijnen als de zon maar aan de zon over, zou ik zeggen.

In feite is Pasen natuurlijk niet écht gezellig. Zeker bij aanvang valt het niet mee om ‘altijd te kijken naar de vrolijke kanten van het leven’. De uitkomst mag dan vol hoop zijn, qua zwaarmoedigheid kan zeker ‘Goede Vrijdag’ er, wat van. Neem de Heilige Week – Semana Santa – in onder andere Sevilla, Malaga, Granada en Cordoba – steden in Adalusia, het zuiden van Spanje. Een op en top intense beleving. Vooraleerst tijdens de statiën van de lijdensweg die door de smalle straatjes worden gedragen, de punthoofddeksels die reminicenties oproepen van boetedoening ten tijde van de Inquisitie, de kaarsen die het duister van de nacht eerder accentureren dan verdrijven, omfloerste morbide trommelslagen. De processie laat zich aanzien als een serie geschakelde verhalen die samen de keten naar calvarie vormen. De zo voortschuivelende rozenkrans eindigt traditiegetrouw met mischien wel de aanbiddelijkste ‘Santa Maria’ van Spanje: ‘Onze Lieve Vrouw van Macarena’. De Madonna van de Hoop, én torero’s.

Zij zingt een klaaglied, in flamencostijl. Het lijkt alsof de sluier van droefheid die over de ochtendschemering hangt, met een ruk wordt weggescheurd.

In ons favoriete Spaanse stadje Nerja waren we in 2019 tijdens de heilige week getuige van verschillende processies. Ik maakte er tijdens een nachtelijke statie een aantal filmpjes. En alhoewel ik niet religieus ben: kippenvel over mijn hele lichaam. Opeens, vanaf een balkon, met zicht op de kathedraal, klinkt een saeta. Spaans voor ‘pijl’. Een vrouwenstem. Zij zingt een klaaglied, in flamencostijl. Het lijkt alsof de sluier van droefheid die over de ochtendschemering hangt, met een ruk wordt weggescheurd. De saeta klinkt, de afgeschoten klanken klimmen omhoog, de hemel breekt open. Betraande ogen. Geprevel van gebeden. Uit de menigte klinkt dankbaar applaus. De zangeres klapt terug, vanaf haar balkon. Wat een mooie traditie, eigenlijk. En zo vol van hoop.

Gezonde Paasdagen toegewenst!

Casper Jansen