Bomen of sigaren

In Europa stikt het van de bossen las ik. Zou je niet zeggen als je door de Betuwe of de Beemster fietst. En om die eenzijdige opstand van grove dennen elders in Nederland nou bos te noemen, klinkt wel erg hol. Maar toegegeven, saai of niet, ook dat geboomte staat in Europa. Er is dus bos. Maar is het voldoende?

In Polen vinden ze van wel. Daar vinden ze hun oerbos zelfs zo groot dat er hier en daar best een zoompje gekapt kan worden. In Roemenië is zelfs zoveel bos dat er beren in leven. Al is dat niet tot eenieders tevredenheid. Wat de wolf is voor Nederland, schijnt de beer voor de Roemenen te zijn. Wie minder van die beesten wil, wil ook minder bos, lijkt me de paradoxale conclusie.

Voor minder broeikasgas daarentegen zou er in Europa nog wel wat bos bij mogen. Al was het maar doordat onze bossen te lijden hebben onder letterzetters, wilddruk en klimaatverandering. Sommige inheemse soorten voelen zich er steeds minder thuis: ze worden zwak, ziek en misselijk. Volgens deskundigen is minder dan een vijfde van de Europese bossen gezond. Dat levert lekker veel dor hout op want, anders dan bij oude mensen, is er geen vaccin voor of tegen zieke bejaarde bomen. Maar dat is kortetermijndenken. Jonge kastanjes en plofberken zijn een bestendiger recept.

Voor de aanplant van al dat jonge groen mogen we aankloppen bij de luchtvaartsector. Shell gaat fors inzetten op de productie van biobrandstoffen voor deze sector. Het bedrijf wil vanaf 2025 jaarlijks 2 miljoen ton biokerosine gaan produceren om zo de luchtvaart te helpen de uitstoot te verlagen. Aerodromers telden daar aanvankelijk nog een paar extra liters afgewerkt frituurvet bij op vanwege de almaar stijgende welvaart en de toename van gemaksvoeding. Maar sinds obesitas een volksziekte is geworden waarbij de omvang en gewichtstoename van reizigers zelfs de gestandaardiseerde omvang van vliegtuigstoelen bedreigt, zal meer gebakken patat het biobrandstofvolume niet substantieel doen toenemen.

Via deze omweg ontdekten bouwers van luchtkastelen boom en bos. Bomen voor airmiles. Het idee is niet nieuw. Er waren al eerder initiatieven om voor elke gevlogen mijl een equivalent aan boom aan te planten. Deze boombelasting, inbegrepen bij het vliegticket, heeft evenwel geen vleugels gekregen. Maar bomen zijn taai. Hun herwaardering zit ‘m dit keer in hun functie van CO2-stofzuiger.

Er zijn uiteraard rigoureuzere methoden om het vliegmilieu op te schonen. Zoals in Italië waar ze een hele vliegmaatschappij opdoeken; in dat land kennelijk niet herkend als de economische motor die KLM en Schiphol bij ons heten te zijn. Rond de optie om, omwille van milieutechnische redenen, Schiphol naar zee te verplaatsen, is het ondertussen bladstil geworden. Tussen droom en daad zitten inmiddels windturbines in de weg en visieloze bezwaren. En toch, denk je eens in met hoeveel bomen het Spaarnewoud zou kunnen worden uitgebreid als onze nationale luchthaven naar zee zou worden verplaatst en de bulderbaan transformeert in een woud.
Of in plantages voor lisdodden. Laat die ‘sigaren’ groeien in een veenweidegebied en de milieuwinst is gigantisch. Deze inheemse moerasplant is goed voor de waterhuishouding, neemt grote hoeveelheden CO2 op, is voedzaam veevoer en puik isolerend bouwmateriaal. Bovendien is het lisdoddeknolletje een delicatesse. Met de Klimaattop in volle gang adviseer ik de Britse PM om zijn collega-regeringsleiders in Glasgow zo’n exquis lisdoddengerecht te serveren. Ik zal niet beweren dat de lisdodde op het menu in een hup en een drup voor een ecologisch-sociale omwenteling zal zorgen. Maar als oer – en tegelijk innovatief – landbouwproduct vormt de lisdodde een niet te versmaden aanleiding om er in Schotland een flinke boom over op te zetten.

Casper Jansen