Het Catshuis Complot (2)

Voor vertrouwelijkheid valt veel te zeggen. Ook in de politiek. Wie zal het ontkennen. Alleen, misbruik ligt op de loer. Neem dat veelomvattend idee van de staatsraison. Doordat het zich makkelijk onttrekt aan het bestaande recht is het verleidelijk dit nobele begrip alsmaar breder uit te leggen. Het uitoefenen en handhaven van de staatsmacht komt dan gauw terecht in het zompige van bedisseling en futiel handjeklap. Zo wordt een achterkamertje een kluis, een cel, soms een doofpot. Bang voor maatschappelijke onrust. Electorale overwegingen. Successievelijk worden steeds meer politiek onwelgevallige zaken onder het dikke tapijt van het nationale belang geveegd. Om daar de stof te verzamelen die het geweten sust en actieve herinneringen smoort.  

Daarom had ik van de nieuwe premier meer verwacht. Vertrouwelijkheid prima. Gevoelige informatie eerst zorgvuldig wegen voordat ermee naar buiten wordt gegaan. Akkoord. Vijandige buitenstaanders pareren. OK. Maar stel daar, in dezelfde geest, tegenover dat tegelijk het vele dat wel openbaar dient te zijn, actief zal worden beschermd tegen ‘goedbedoelde’ doofpotreflexen.

Ik heb het natuurlijk over de WOO. De Wet Open Overheid regelt de openbaarheid van bestuur door openbaarmaking van informatie door de overheid. Over die openheid wordt veel geklaagd door journalisten, onderzoekers, burgers en volksvertegenwoordigers. Wie wat wil weten, hoeft er niet voor te betalen. Klinkt gul maar de armoede slaat toe zodra het aankomt op het tijdstip van openbaarmaking. De praktijk leert dat wie verwachtingen koestert omtrent een open overheid, dient te beschikken over engelengeduld en een zeer laag verwachtingsgemoed. Niet verwonderlijk want vaker wel dan niet is het merendeel van de geopenbaarde informatie op zwart gegaan. Die kiertjesmentaliteit en overdosis aan weggelakte gegevens voeden een sfeer van angsthazerij, achterdocht en apathie waardoor de deur naar het innerlijk van het openbaar bestuur niet wordt geopend maar potdicht blijft.

Dick Schoof heeft het gelaten bij de telefoontjes. Stond niet in het regeerprogramma maar hij heeft het toch gedaan. Hulde en jammer tegelijk. Want hij had op eigen gezag meer kunnen doen. Stel dat onze premier de WOO wél had meegenomen in zijn telefoonbesluit. Wat voor weerslag zou zo’n dubbelbesluit wel niet hebben gehad op XI. Wellicht dat de Chinese partijbaas dan meteen de hele Schoof-doctrine zou hebben omarmd. En zo de bijeenkomst van de prominentste leiders in de prettige badplaats in Noord-China extra cachet gegeven.

Gemiste kans? Uit de berichtgeving maak ik op dat de top over de toekomst van China nog geheimer is dan welke eerdere samenkomst van Chinese partijleiders. De Chinezen zijn zo bang te worden afgeluisterd dat wie van plan was zich in een taxi van Amerikaanse makelij naar het congresgebouw te gaan al bij voorbaat de verdenking op zich laadde een instrument van buitenlandse spionage te zijn. Wat niet alleen veel zegt over hun eigen afluistertechnieken maar ook over hun gewiekstheid.

Door te doen alsof ze niets weten van zoiets als een Wet Open Overheid wekken ze de indruk dat ze helemaal geen weet hebben van wat er in het Catshuis is besproken. En dat de No-FOON-restrictie gewoon een eigen bedenksel was, zonder buitenlandse beïnvloeding. Om het tegendeel te bewijzen zou Dick Schoof bekend moeten maken dat hij de uitvoering van de WOO rigoureus anti-zwart wil maken. Uit het wereldkundig maken van dat voornemen zou hij dan kunnen deduceren dat Xi er wel degelijk van wist maar die stap van zijn Nederlandse evenknie toch te gewaagd vond voor binnenlandse consumptie.

Kan ook dat de Chinezen nog nooit van het Catshuis hebben gehoord. Het Torentje vonden ze al zo’n raar optrekje voor een minister-president. En nu weer dat buitenhuisje. Gaan ze daar echt serieus vergaderen. In de zomer, met de ramen open? Of is dat misschien een ’Schoof’, zoals ze dat in Chinese contra-spionagekringen plegen te noemen. Zo’n misleidende truc, van die voormalige veiligheidsexpert, om ‘alles en iedereen’ op het verkeerde been te zetten.

We weten gewoon niet wat ze denken, die Chinezen. Wat weten ze wel, wat weten ze niet. We wéten ’t niet, hè!

Casper Jansen

Photo by Ihnatsi Yfull on Unsplash

Gerelateerde blogs

Bekijk alle blogs