Het wonder van Klaas

Door Casper Jansen

12/12/2022

Een platte organisatie. Zonder medewerkers. Kerstmannen zijn Zelfstandigen Zonder Personeel. Om een mate van eenvormigheid te garanderen, hebben ze een franchise-concept in het leven geroepen. Herkenbaar aan een speldje, achter hun baard en aan de geüniformeerde kledinglijn.

Of de weerzin tegen werknemers iets te maken heeft met de heisa rond het HR-beleid van de Sint Nicolaasorganisatie, wilde ik weten. Ik vroeg het aan de eerste de beste kerstman die ik tijdens de eerste decemberdagen zag rondscharrelen in een winkelcentrum. Hij schudde zo gedecideerd van ‘nee’ dat het belletje op zijn muts nog lang na bleef klingelen. ‘Kijk Casper, ik snap wat je bedoelt’ zei hij ‘maar huidskleur is bij ons geen issue. Wij spelen een rol. Zijn dus niemands meester en niemands knecht. Of we van kleur zijn of wit, maakt niet uit, zolang we het spel blijven spelen en ook als zodanig blijven beleven.’

Hij vervolgde: ‘We kunnen ons grootvaderlijk gedragen of goeiig voordoen. Of als mopperkont of zelfs dommig. Genereus of knieperig. Alles hangt af van hoe het spel in de geven omstandigheden gespeeld moet worden. Hebben we te maken met een vrijpostig of intelligent kind. Of met domme ouders. We kunnen inmiddels putten uit een imposant repertoire want we bestaan al met al circa tweehonderd jaar. Snap je!’

Kennelijk keek ik nogal sceptisch want de kerstman voegde eraan toe: ‘Natuurlijk is er zoiets als het poolkappensentiment. En die kappen zijn wit. Zolang het duurt, tenminste. En wat de Zuidpool betreft: veel wittigheid. Maar wel eens een witte pinguïn gezien? En trouwens, op de Kilimanjaro ligt ook sneeuw. Voorlopig nog. Nogal wiedes dat wij, kerstlieden, ons thuis voelen op alle continenten. En trouwens, door de hoeveelheid fijnstof in de lucht lijken sneeuwpoppen tegenwoordig meer op roetpieten. Kortom, we gaan met onze tijd mee!’

Wat me trof aan de conversatie met de kerstfunctionaris was diens businesstoon. In Sinterklaas moet je – of kan je of wil je – geloven. Het is de hele santenkraam eromheen waardoor het samenzweerderige eraan die zweem van knus verkneukelen krijgt. Het schoorsteencomplot. Herkenbaar aan mysterieus gevulde schoenen en de geur van heiligheid waarin overduidelijk het aroma van koekkruiden overheerst.

Daarmee vergeleken, is de kerstman eigenlijk gewoon de sappelende middenstander om de hoek. Eentje die zich tijdens de decemberdagen in een koddige uitdossing steekt, teneinde zijn nering een boost te geven. Een hopeloze exercitie, zo blijkt een en andermaal. Want waar de rijtoer van een bejaarde bisschop met z’n schimmel over ‘hoge, hoge daken’ als zoete koek wordt geslikt, worden Santa Claus met z’n slee en rendieren ervaren als een ietwat kinderachtig verzinsel. Wat dan niet helpt, is dat de kerstman in kwestie ‘ho, ho, ho ‘roept terwijl dat stopteken door de rendieren steevast wordt genegeerd. Een pedagogisch zwaktebod dat doorgaans wordt gemaskeerd door de sok aan de schoorsteenmantel – eigenlijk een gebreide klomp – vol te proppen met lekkernijen.

Santa Claus is een verzinsel. Eigenlijk een Coca-Cola-mannetje. Speciaal ontworpen voor een reclamecampagne voor deze Amerikaanse frisdrank. Vandaar dat rood, wit en zwart. En nog in de tijd dat het ‘origineel’ beslist geen ‘zero’ was, te oordelen naar het embonpoint van de kerstmannen. De kerstman, als symbool van het consumentisme, heeft het evenwel moeilijk gekregen. Hij dreigt met slee en al in de armoedekloof te verdwijnen. Krantenartikelen verhalen de laatste tijd over een opwaartse populariteit van gebruikt speelgoed en andere kringloopartikelen. Natuurlijk, ouders die hun kroost bewust opvoeden, stimuleren hun kinderen allang om het ‘liefste’ wat zij hebben – via een tijdelijk systeem van sinterklaasdistributie – af te staan aan een ander jongmens. Maar de manier waarop en de mate waarin we dit jaar worden aangemoedigd om anderen iets te schenken – direct, via een speelgoedbank of een ander vindingrijk kanaal – is opvallend.

Ook hier zie ik verschil tussen het traditionele sinterklaasfeest en de geïmporteerde kerstfiguur. Immers, bij een volwaardige pakjesavond met haastig geknutselde surprises, vermanende kreupelrijmen en liedjes met opvoedkundige strofen, verbleekt welhaast elk kerstpakket. Al zijn verrassingen nooit uitgesloten. Tenminste, als we ervan uitgaan dat een kookboek met exclusieve pompoengerechten inderdaad reeds geruime tijd op iemands verlanglijstje kan hebben gestaan.

Wij, van SCEX Supply Chain Excellence, herkennen in deze overdracht van goederen vooral de logistieke component. Er wordt tijdens kerst niet zozeer iets gegeven als wel doorgegeven. Men koopt iets, bezit dat een kort moment en schuift het vervolgens door naar een ander. Bij zo’n korte, cyclische keten staat niet het geven centraal maar de transactie. Omslachtig. En dus geen hoofdprijs qua ketenintegratie.

Zo bekeken, is de kringloopcirkel dat natuurlijk ook niet. Tenzij we het gewoon mooi en menselijk vinden dat via die ‘omweg’ een vertroeteld speeltje, een eenmalig gedragen avondjurk of een gerepareerde broodrooster transformeert tot een waar geschenk. Niet haastig afgegeven bij een willekeurig adres maar rechtstreeks vervoerd naar iemands hart.

Santa Claus ondergaat zo een metamorfose en is helemaal van deze tijd met betrekking tot duurzaam supply chain denken. Of sluimert in de kerstman eigenlijk nog steeds de wonderdoening van Klaas, de Sint?

Casper Jansen

Photo by krakenimages on Unsplash

Meer van Casper's Column

Casper Jansen

16/04/2025

Rokjes in de wind (deel 2 van...
Sinds ‘Rokjes Dag’ voor het eerst op de kaart werd gezet, is het straatbeeld ingrijpend veranderd. Spelenderwijs werden de rokjes, waarmee een blokje om werd gegaan, korter. Soms z...

Casper Jansen

14/04/2025

Rokjes Dag (deel 1 van 3)
Rokjesdag. Al geweest of moet nog komen? In wist het even niet. Al voorbij? In de Week van de Lentekriebels? Dan is er altijd een hoop te doen over wat open moet en bloot kan. Moge...

Casper Jansen

01/04/2025

Fietsen op recept
Met welke boodschap leggen we dat fatterige rijden op onze fietswegen aan banden? Niet door te sleutelen aan veranderingen in gedrag, bezweren de deskundigen. Duurt te lang. Allema...

Casper Jansen

28/03/2025

Niet zoenen op het zebrapad 
Aan die dikke banden ligt het niet. Ook niet aan het elektriek. De een vindt ‘m stoer, volgens de ander is ie niet om aan te gluren. Hou je toch. Maar gewoon, qua fiets, eigenlijk ...

Casper Jansen

12/03/2025

Delf, baby, delf
‘We gaan naar Zandvoort bij de zee. We nemen broodjes en koffie mee’. Zee en strand rijmen. Zonder zee is strand gewoon een zandweg. De magie zit ‘m in de combinatie. Van die twee ...

Casper Jansen

26/02/2025

EU en de Wet van de Remmende...
De Wet van de Remmende Achterstand. Bestaat die? Wie de alarmerende rapporten leest waarin de Brusselse beleidsmakers waarschuwen dat Europa niet genoeg innoveert en investeert zou...

Casper Jansen

20/02/2025

BLIEP (AI DEEL 2)
De vlaggen gingen niet uit toen het grootste AI-nieuws in tijden werd wereldkundig werd gemaakt. Wel regende het superlatieven voor DEEPSEEK. Een ‘Spoetnikmoment’ werd het genoemd....

Casper Jansen

17/02/2025

DEEPSEEK: SLIEP UIT-MODEL (AI DEEL 1)
De vlag uit. De Europese, wel te verstaan. Zag ‘m nergens, maar dat had eigenlijk wel gemoeten. Genoeg aanleiding voor. De Chinezen gaven er met hun nieuwe AI–model genoeg aanleidi...

Casper Jansen

13/02/2025

De postbode die niet op tijd kwam
Wie schrijft er nog een brief. Wie verstuurt er nog een kaartje? Stukken minder, volgens ons nationale postbezorgersgilde. In tien jaar tijd halveerde het aanbod tot 1,6 miljard. B...

Casper Jansen

05/02/2025

PREPTALK 2025 – Deel 5 'PREPPROFIJT'
We leven in het tijdperk van de smaak. Smaak is misschien wel het meest ongrijpbare dat bestaat. Niemand weet precies wat het is. Maar iedereen heeft het. En juist vanwege het feit...