Ik kan het niet alleen

Switchen. De boel omgooien is het nieuwe stabiliseren. Ook in de ketens. Het gaat er niet langer om hoe de zwakste schakel te vervangen. Nee, hele ketens moeten eraan geloven. Nooit eerder zijn er zoveel goederenstromen in zo’n korte tijd omgekegeld. Olie. Gewoon gas. Vloeibaar gas. Kolen. IJzererts. Kunstmest. Tarwe. Zonnebloemen. Aan logistieke uitdagingen geen gebrek.
Voor bijna alles wijzen verkeersborden de andere kant op. De vraag ‘waar Abraham de mosterd haalt’ was altijd al retorisch bedoeld maar met behulp van etiketten met regionale duidingen op de potjes kon je toch nog een heel end komen. Nu kan dat niet meer, onmogelijk. Zelfs mosterdzaad blijkt immers maar moeilijk aan te leveren deze dagen.

De wachtrijen op Schiphol zijn van hetzelfde laken een pak. Ze waren er altijd al. En dat ging goed zolang reizigers dachten dat het erbij hoorde. Maar rijen hebben – net als files – altijd een oorzaak. In het geval van Schiphol bijvoorbeeld, heeft het alles te maken met het tempo waarin hun koffers in het vliegtuig worden gesmeten en de bodemprijs waarvoor de afhandelaars van bagage dat moeten doen. Vliegen is afknijpen. Van beenruimte tot beloning. Wegpraten kan niet meer. Het enige aardige van dit echec is dat het omwerpen van een asociaal personeelsbeleid op onze nationale luchthaven opeens een makkie werd.

Een andere richting kiezen kan ook zonder dat iemand je daartoe dwingt. Gewoon helemaal op eigen initiatief. Zoals in het geval van Huub van der Lubbe van één van mijn favoriete bands: De Dijk. Huub stopt ermee; het ultieme omgooien. Wat blijft is de bekentenis van het geweldige nummer ‘Ik kan het niet alleen’. Kan, wat mij betreft, zo als lijflied worden uitgeroepen voor het gilde van ketenmanagers. De toegenomen complexiteit is enorm. Door de ene calamiteit na de ander zijn we aan het evolueren van ketenontwerpers naar herstelexperts.

Essentie van de huidige ontwrichtingen zijn geen omverwerpende innovaties maar een opeenvolging van financiële crisis, pandemie en oorlog. De eerste veroorzaakte constipatie van de mondiale commercie. De tweede een containercrisis waartegen we nog steeds geen immuniteit hebben opgebouwd. En de oorlog aan de rand van Europa veroorzaakt op logistiek vlak, een collaterale schade waarop het zeer moeilijk pleisters plakken is.

Zoals inmiddels bekend mag worden verondersteld, ben ik een groot voorstander van het maken van toekomstscenario’s. Níét de toekomst voorspellen – dat kan immers niemand – maar wél de toekomende tijd voorstelbaar maken en uitwerken in verschillende scenario’s. Zodanig dat je alvast kunt nadenken over de implicaties van elk scenario voor jouw keten en welke acties je in dat kader moet gaan ondernemen.

Naar een scenario waarmee een relatie werd gelegd tussen een onzichtbare microbe en haperende transportbewegingen, zouden mijn gedachten toch niet zo gauw zijn gegaan. En trouwens, is dat eigenlijk wel een correcte correlatie? Of zijn het de quarantainemaatregelen die eerst de productieprocessen stoppen en dan pas knelpunten in de logistiek veroorzaken? Of is het de distributie van vaccins, zowel qua volume, prijs als netwerkspreiding, waardoor een besmette kraandrijver, in elke willekeurige haven ter wereld, de boel plat kan leggen?

Disruptieve bevingen. De enige overeenkomst die ik zie tussen verstorende innovaties die vaak alom worden bewonderd, en het omkeilen van ketens die allerwege worden verfoeid, is dat eigenlijk niemand ze zag aankomen. Terwijl in beide gevallen de invloed zo massaal en machtig is dat daarbij vergeleken met de koersverandering van een reuzetanker een appeltje – eitje is.

Ondertussen werken alle ketenregisseurs, supply chain planners en logistiekelingen zich drie slagen in de rondte om de spullen afgeleverd te krijgen. Met ruim opgerekte tijdvensters die het tegenovergestelde zijn van de mini-leveranties waarmee de instant-consument met de komst van maaltijd- en flitsbezorgers zo vertrouwd is geraakt. Pizza te laat bezorgd, dan gratis! Die belofte durven we in de keten, bijvoorbeeld wat de tarwebevoorrading betreft, even niet te doen. Zelfs niet als onze regering een anti-inflatoire subsidie voor pizzabodems en andere meelproducten in het leven zou roepen. Onder het motto: ‘Geen gejank! Brood op de plank!

Wij puzzelen nog even door. Wordt vervolgd.

Casper Jansen

Photo by Jackson Simmer on Unsplash