Kerstfeest voor iedereen

Kerstmarkten. Echte. In Nederland kennen we ze niet zo. Maar ze zijn er wel. Met alles d’r op en d’r aan. Met besneeuwde poffertjes, warme wijn die enkele weken eerder nog als bisschopswijn werd gedronken en de edelkitsch uit een Chinese stad, 1400 kilometer buiten Peking, waar de meeste van onze kerstspulletjes worden gemaakt.

Dit seizoen zijn glazen ballen de hit. Of de recent gesignaleerde designkerstkroket er ook vandaan komt, durf ik niet zeggen. Zou dan toch eerder denken aan loempia’s tussen het engelenhaar. Deze culinaire trend – of is het een rage of hype – ontlokte een kerstshowbezoeker de voorspelling dat de den of spar, om de huiskamer te versieren, volgend jaar concurrentie krijgt van een omgekeerde puntzak met frieten. Omgekeerde driehoek, gelijkend op de kerstboom, identieke vorm immers. Buitenkansje voor de handelaren in kerstproducten. Zet die ontwikkeling zich door, soms zet een hype de trend in een versnelling, dan kijken we in 2023 aan tegen de snackboom. Afhankelijk van iemands kijk op de toekomst van onze planeet, behangen met het rood van de snoeptomaatjes, het groen van broccoli en gestileerde witlof. Of in een carnivoorvariant met het subtiele roze van rookworstjes, omkranst door poestarode salami en het stemmige bruin van gehaktballetjes met mayo. Of iets er tussenin: de sushiboom. Of met wentelteefjes. Kan ook. Inkopers opgelet!

Kerstmarkten in Nederland teren op een vaag verlangen naar landkoude windvlagen, sneeuwpoppen maken, schaatstochten op natuurijs en sneeuwballengooien. Zeg maar: het erwtensoepsentiment. Al hoort dat, en realistischer, toch meer bij januari en een post-Drie Koningengevoel. Dagen waarop we besluiten die boom met uitvallende dennennaalden het huis uit de bonjouren.

Maar ja, het verleden is niet eenduidig, nooit geweest ook, en wat vergeten is, of nooit heeft plaatsgevonden, kan altijd opnieuw worden gepresenteerd. En wie het zichzelf dan ook nog eens extra makkelijk wil maken, pleegt cultureel leentjebuur bij tradities over de grens die nog wel ergens in wortelen. Hoe moeizaam dat gaat, zien we bij de gekostumeerde kerstkaartstraattaferelen en dikke kerstmannen die argeloze bezoekers van winkelcentra een gênant ‘ho, ho, ho!’ opdringen. En dan heb ik het nog niet eens over het voornemen om een kerstmarkt in een voetbalstadion te houden. Iedereen weet dat kerstmis geen datum is maar een gemoedstoestand. Heel benieuwd derhalve hoe in een dergelijke ambiance de sfeer van ‘Vrede op Aarde’ zal worden opgeroepen. Voor mij zijn het slechts evenzovele dwaallichten waardoor onze kerstmarkten de eerbiedwaardigheid missen van de traditionele Engelse en Duitse varianten.

Maar wij, van SCEX, kijken verder. Voor ons is een markt een distributief evenement. Altijd geweest, door de eeuwen heen: spullen uit de omgeving naar een centrale plaats brengen om ze daar aan de man te brengen. Helaas zien we de laatste jaren de traditionele straatverkoop slinken. Vooral doorgewinterde kooplieden op gemeentelijke markten geven de pijp aan Maarten. Tweeduizend maar liefst in de laatste vijf jaar. Een van de verklaringen zou zijn dat de inrichting van gemeentelijke markten aan een teveel aan regels en verplichtingen wordt onderworpen. ‘Niks meer aan op deze manier’ hoorde ik zo de verkoper van Argentijnse voetbalshirts op de ‘Luzenmert’ in mijn eigen Nijmegen verzuchten.

Nee, dan geprivatiseerde markten. Dat is andere koek: ze genieten veel meer vrijheid en zijn vaak thematisch opgezet. En dat maakt ze leuker, verrassender én gezelliger.
Daarom verbaast het me zo dat het ‘concept’ van de Kerstmarkt niet wordt geïntegreerd in de wekelijke aankopen van kaas, vis, brood, kip, noten en groenten. De fundamenten zijn reeds gelegd, getuige de kraampjes met Vietnamese loempia’s, verse sapjes, stroopwafels, stinkende kazen en andere exotische lekkernijen. Door de traditionele straatmarkt feeëriek op te nemen in seizoengebeurens zoals een kerstmarkt, vitaliseren we het bestaande traditionele – de weekmarkt – met een bedachte traditie die kan rekenen op een toevloed van publiek. Beetje Engels, beetje Duits en heel veel Nederlands. Kerstkaas? Kerstkibbeling? Kerstkip. Echt een kerstmarkt voor alleman.

En zo droom ik van een kerstfeest voor iedereen. Fijne dagen gewenst beste lezers!

Casper Jansen

Photo by cmophoto.net on Unsplash