Maskerade

Door Casper Jansen

02/09/2021

Een voormalige Minister van Buitenlandse Zaken beweerde dat zijn functie hard nodig was omdat een klein land, zoals het onze, nu eenmaal veel buitenland heeft. Maar ook grote landen kunnen veel buitenlanden hebben. Neem China. Behalve heel veel kust grenst China ook aan veel andere landen. Sinds de gebeurtenissen in Afghanistan duiken die buurlanden een voor een op in het nieuws. Goed voor het ophalen van onze kennis van aardrijkskunde.

China heeft als buurlanden onder andere de voormalige Centraal-Aziatische Sovjet – republieken: Tadzjikistan, Kirgizië, Kazachstan en nog zo wat grenslanden waarvan de namen rechtstreeks uit Kuifje lijken te komen. Wat niet wil zeggen, dat het daar overal erg ‘comic’ is, ze klinken alleen zo. Ook met Afghanistan deelt China een strookje grens.

Voor wie een hamer heeft, is alles een spijker. Zo kijken Chinese investeerders naar hun Afghaanse buren. Of beter gezegd, naar wat zij daar in hun bodem hebben. Lithium, voor de batterijen in onze mobieltjes, koper, goud en olie. Niet voor niets staat China daar reeds te boek als de grootste investeerder. Waar westerse mogendheden miljarden stopten in ‘ja, in wat eigenlijk’, is China erop gebrand om het lastige geopolitieke puzzelstukje Afghanistan in te passen in een expanderende economie. U weet wel dat plan om de wijde regio te domineren opdat het kan worden benut als springplank naar Europa en andere continenten: via het land, over zee en door de lucht.

‘Terwijl Amerika uit Afghanistan vertrekt, arriveert China’ kopte een Amerikaanse krant. Striks genomen niet helemáál waar. Zo stamt de Chinees-Pakistaans-Afghaanse Dialoog, inclusief het daaruit voortvloeiende samenwerkingsprogramma, al uit 2017. Samen praten om schakels te creëren in een keten van wegen, havens, spoorwegen pijpleidingen voor olie en gas, vliegvelden en andere infrastructurele projecten. Vanzelfsprekend onder auspiciën van het Belt and Road Initiatief (BRI). Oftewel, de Nieuwe Zijderoute. Door de president van China het ‘Project van de Eeuw’ genoemd omdat het bedoeld is om door middel van grootschalige investeringen de verbindingen en regionale samenwerking naar die transcontinentale schaal te tillen.

Goed voor de welvaart in de landen die door de route worden aangedaan. Mits daar, zoals in Myanmar en Pakistan, de bereidheid bestaat een corridor naar de Indische Oceaan te laten ontstaan. De vrees van de andere grote economieën – Verenigde Staten en Europese Unie – dat met de Nieuwe Zijderoute wordt beoogd heel Eurazië geografische te herscheppen tot een buitengebied van wat ooit het machtigste rijk ter wereld was, is niet zozeer denkbeeldig als wel achterhaald. Al wil niet iedereen dat zien.

Doet me denken aan de toestand in Europa, zevenhonderd jaar geleden. Ook toen werden de verhalen van Marco Polo door menigeen met de nodige scepsis ontvangen. ‘Bedrukt papier als betaalmiddel? Zwarte stenen die kunnen branden? Een zijdeachtig weefsel waarmee vuurvaste kleren werden gemaakt. Knalvuurwerk om signalen op afstand te geven. Hoe verzint ie ‘t. Was die Polo er eigenlijk wel geweest?’ Ja, de handelsreiziger uit Venetië was daadwerkelijk over de ‘Oude Zijderoute’ gereisd; van zijn geboortestad naar Beijing en weer terug. Toentertijd kon dat min of meer ongestoord worden gedaan omdat de Mongolen heer en meester waren over de handelsroutes, gelegen tussen Europa en China.

Het is zeker niet mijn bedoeling de president van China af te schilderen als een tweede Dzjengis Khan wiens geopolitieke opvattingen vielen in de categorie ‘wie niet horen wil moet maar voelen’; een strategie waarmee potentaten soms ver komen. Maar niet verder. Waarom de Nieuwe Zijderoute bij mij toch associaties oproept met die ‘Pax Mongolica’ zoals die periode wel eens door sommige historici is genoemd, komt doordat de Mongoolse opmars (1206) begon door op drie plekken door de Chinese Muur heen te breken. Twintig jaar later waren de Mongolen de baas was in heel Azië (op India na) en in Rusland. Op een onzalig moment raasden de Mongoolse horden zelfs door Polen en Hongarije. Klaar om heel Europa onder de voet te lopen. Door een samenloop van omstandigheden ging dat niet door. Wat toen, op het nippertje, niet lukte, is inmiddels met de Nieuwe Zijderoute wel gelukt. Vanuit dezelfde kontreien is inmiddels op diverse plaatsen in West-Europa vaste voet aan de grond verkregen.

Aanvankelijk gericht op de zeer lange termijn, zo bezwoeren kenners van de Chinese cultuur. Zakendoen met Chinezen was een oefening in geduld, zo heette het. De Slapende Reus moest de tijd krijgen om te ontwaken. Al bleef het wel opletten geblazen weten we van de Chinese filosoof Lao-Tse die stelt: ‘de weg is bestendig dadeloos, nochtans blijft niets ongedaan’. Een maxime met voorspellende waarde want de weg van de geleidelijkheid heeft China inmiddels verlaten. Volgens mij komt dat door Confucius.

Naast de deugden: wijsheid, rechtschapenheid, altruïsme, medelijden, oprechtheid en trouw jegens onszelf en de anderen propageerde deze Meester Kung, favoriete wijsgeer van de heer Xi, nog een zevende: li. Li, een deugd die zou kunnen worden omschreven als het betrachten van decorum of etiquette. Waar evenwel de eerste zes een ethische strekking hebben, heeft de zevende, mijns inziens, minder met innerlijke waarden te maken en des te meer met uiterlijkheden, met formaliteiten, ‘quasi-braafheid’. Een ritueel dat de haastigheid maskeert bij wie, ondanks allerlei rumoerige geopolitieke bijkomstigheden, onverdroten en in hoog tempo verder gaat met de uitbouw van de Nieuwe Zijderoute.

Casper Jansen

Photo by Kyle Glenn on Unsplash

Meer van Casper's Column

Casper Jansen

23/06/2025

Operatie Gouden Helm
Dat ding moet toch ergens zijn, zou je zeggen. Zoiets verdonkeremaan je niet zomaar. Omsmelten? Zou kunnen. Want goud. Da’s niet zo moeilijk. Maar wat heb je dan. Een baartje. Soli...

Casper Jansen

30/05/2025

Droomscenario
Hebben ze in India een vooruitziende blik, of zo? Want straks kunnen we vanaf Lelystad Airport niet alleen F35’s zijn vliegen, maar kunnen we zelf ook rechtstreeks naar net zo’n lu...

Casper Jansen

26/05/2025

Handelsoorlogen: Kale Kerst
Dat handelsoorlogen van alle tijden zijn, wordt ons deze week weer eens flink ingepeperd: de President van de Verenigde Staten heeft aangekondigd dat Europa niet voldoende in de pa...

Casper Jansen

12/05/2025

Handelsoorlogen: verspilde moeite
Handeldrijven. Goederen ruilen, kopen en verkopen, en weer doorverkopen. Hebben we altijd gedaan. Als het effe kon door zoete broodjes te bakken. Alles om transacties soepel te lat...

Casper Jansen

18/04/2025

Rokjeskrach! (deel 3 van 3)
De weerslag van zoveel plompverlorenheid bij de man die eerder nog verklaarde zijn handelsbeleid nooit te zullen veranderen en misbruik van goedhartige toegang tot de Amerikaanse m...

Casper Jansen

16/04/2025

Rokjes in de wind (deel 2 van...
Sinds ‘Rokjes Dag’ voor het eerst op de kaart werd gezet, is het straatbeeld ingrijpend veranderd. Spelenderwijs werden de rokjes, waarmee een blokje om werd gegaan, korter. Soms z...

Casper Jansen

14/04/2025

Rokjes Dag (deel 1 van 3)
Rokjesdag. Al geweest of moet nog komen? In wist het even niet. Al voorbij? In de Week van de Lentekriebels? Dan is er altijd een hoop te doen over wat open moet en bloot kan. Moge...

Casper Jansen

01/04/2025

Fietsen op recept
Met welke boodschap leggen we dat fatterige rijden op onze fietswegen aan banden? Niet door te sleutelen aan veranderingen in gedrag, bezweren de deskundigen. Duurt te lang. Allema...

Casper Jansen

28/03/2025

Niet zoenen op het zebrapad 
Aan die dikke banden ligt het niet. Ook niet aan het elektriek. De een vindt ‘m stoer, volgens de ander is ie niet om aan te gluren. Hou je toch. Maar gewoon, qua fiets, eigenlijk ...

Casper Jansen

12/03/2025

Delf, baby, delf
‘We gaan naar Zandvoort bij de zee. We nemen broodjes en koffie mee’. Zee en strand rijmen. Zonder zee is strand gewoon een zandweg. De magie zit ‘m in de combinatie. Van die twee ...