De businessbestemming voor 2020: Bokhara

Oezbekistan is de businessbestemmingvoor 2020 las ik. Het ‘land van het jaar’ doet de dingen zoveel beter dan toen het nog een meedogenloze dictatuur was, dat het een economische pluim verdient. Niet alleen deze prijzenswaardige vorderingen – het hele land was me eerlijk gezegd een beetje ontgaan – stond bij mij in het rijtje van landen met namen die eindigen op ‘stan’ en regelrecht uit Kuifje lijken te komen. Leuke locaties voor een stripavontuur maar om zaken te doen, nou nee!

Dé businessbestemming voor 2020?

Ik denk niet dat ik de enige ben die over al die voormalige Sovjet-Republieken rond de Kaspische Zee heeft heengekeken. Dit komt waarschijnlijk door onze jarenlange fascinatie voor de economische ontwikkeling van de ‘Slapende Reus’ en de introductie van de Nieuwe Zijderoute. Een geopolitieke PR-campagne waardoor het net lijkt of er tussen China en ons land geen andere interessante landen te vinden zijn.

Humaan maar schuldbewust ontwikkelingsbeleid

Voor containerschepen en vrachtvliegverkeer lijkt dat ook wel een beetje zo. Maar niet voor transport over land. En ook dat wisten we eigenlijk wel. Want de Chinezen doen helemaal niet geheimzinnig over de Nieuwe Zijderoute die zich in de loop van de afgelopen twintig jaar is gaan uitstrekken van een aantal Centraal-Aziatische landen tot op het Afrikaanse continent. Al gaf de manier waarop in Kenia een Chinese spoorlijn werd aangelegd menige westerse mogendheid reden voor reflectie op het eigen, humane maar ook schuldbewuste, ontwikkelingsbeleid.

Zijderoute naar de EU

Die expansie van een communistische staat, terwijl in 1992 toch het ‘einde van de geschiedenis’ was afgekondigd, heeft inmiddels iets alarmerends gekregen. Lekker naar de Chinees om zaken te doen, is opeens minder leuk. Waar gaat dat naartoe, met die Chinese hegemonie? Nou, voorlopig richting overal en ergens. Want de Nieuwe Zijderoute heeft inmiddels al verscheidene afslagen naar de EU genomen. Desondanks is de ruimte tussen China en ons land voor veel Nederlandse ondernemers een terra incognita. Alsof Marco Polo de ene dag uit Venetië vertrok en de volgende dag op de thee ging bij de Mongoolse keizer van China en wijde omstreken.

De reisbranche

De enige ondernemers die wel brood zien in die talloze tussenstations, zijn de reisbureaus. Al is de zijderoute die zij propageren, niet écht die van Marco Polo. Zo was het fameuze Khiva door Dzengish Khan vrijwel met de grond gelijk gemaakt en stammen de bezienswaardigheden in Samarkand uit de tijd van de Mongoolse revival toen Timoer Lenk er zijn hoofdstad vestigde. Bokhara is nog het meest verbonden met Marco. Zijn vader en oom verbleven er drie jaar. Kennelijk stonden ze er, onder de buitenlandse kooplieden, zo goed bekend dat ze een uitnodiging kregen van de keizer in China.

The Great Game

Maar dat Oezbekistan eeuwen later het toneel vormde voor ’The Great Game’ – ook wel genoemd: ‘Het Schaduwtoernooi’ – is minstens zo spannend. ‘Het Grote Spel’ was het strategische conflict tussen het Britse en Russische Rijk in Azië, gericht op het vergroten van politieke, economische en militaire invloed in Centraal Azië. Het kwam erop neer dat de Russen zich toegang wilden verschaffen tot het ‘warme water’ van de Indische Oceaan en dat de Britten dat dwarsboomden. Over en weer werd er gespioneerd, op een manier waarbij de lotgevallen van James Bond verbleken.

Eén van de vermakelijkste is ongetwijfeld het kat-en- muisspel dat een Britse kolonel speelde met de Bolsjewistische geheime politie. Hij kreeg het voor elkaar dat de Russen hem in dienst namen, met als speciale opdracht om naar Bokhara te gaan om daar zichzelf te arresteren. Lachen, in Londen, niet in Moskou natuurlijk.

Een lonende tussenstop?

De karavanserais van Oezbekistan zijn nu omgevormd tot eigentijdse businesscentra. Daar draait het om de export van katoen, fruit, wijn, tal van minerale grondstoffen, farmaceutica, kleurstoffen enzovoort. En om de invoer van wegtransportmiddelen, machines, koffie en thee, verse groenten, synthetische draden etc. Oezbekistan lijkt me typisch een van de bestemmingen langs de Nieuwe Zijderoute waarvoor het loont om er met open vizier op onderzoek uit te gaan hoe lonend een tussenstop zou kunnen zijn. De trein komt er toch langs.

Wij, van SCEX, staan in ieder geval klaar om u te helpen er van alles op te halen of naartoe te brengen in 2020.

Casper Jansen