Schuitjes met Chinese karakteristieken

Er zijn er die de herbenoeming van de topman van de Chinese Communistische Partij zien als één groot complot. Gericht tegen de eigen bevolking want tegen alle afspraken in. Bedoeld om herhaling van het dictatoriale regime van Mao en machtspelletjes van jaknikkers, waarmee alleenheersers zich omringen, te voorkomen Maar gebeurde het toch. De partijleider en president werd voor de derde keer gekozen. Met zero tegenstemmen en nul onthoudingen. In de Grote Hal van het Volk te Beijing gingen tweeduizend duimpjes massaal omhoog. En maar applaudisseren.

Zij die deze derde termijn te veel van het goede vinden, wijzen erop dat de kleren van de keizer identiek zijn aan de boerenkiel die Mao Zedong zo ‘gewoon’ maakte. ‘Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’ of zoiets moest het waarschijnlijk voorstellen. Echter, niets zo bedrieglijk als ostentatief beleden eenvoud. De Culturele Revolutie en de Grote Sprong Voorwaarts werden zelfs zo simplistisch uitgevoerd dat ze miljoenen Chinezen en mussen het leven kostten.

Bij een complot hoort geheimtaal. Een zweem van mysterie rondom een inclusieve kring van intimi die elkaar steelse blikken toewerpen en met monkelende mondhoeken iedereen buiten hun cirkel van revisionistische denkbeelden verdenken. Opgepast, daar buiten loert gevaar! Waarbij in nevelen blijft gehuld wat er met die buitenwereld wordt bedoeld. Precisering is niet waarin bezitters van absolute macht doorgaans uitblinken. Zo houden zij de handen vrij om de ene keer dissidenten onder de eigen bevolking tot de orde te roepen en de andere keer boze buitenlanders die maar niet willen begrijpen dat China de genomineerde wereldmacht nr. 1 is. Deze regeringsvorm vraagt van de volgers van Chinese politiek eerder grote bedrevenheid in spelletjes als ‘raden maar’ dan het hogere giswerk dat graag voor analyse wil doorgaan.

Ook bij het inluiden van een nieuw tijdperk van almacht van de Chinese president beving de internationale pers dat gevoel van buitengesloten zijn. Wat zei de nieuwe ‘keizer’. En vooral wat bedoelde hij ermee. Wat opviel was hoe vaak het bleef bij beschrijvingen van wat gezegd was en hoe weinig er geduid werd. Snap ik wel. Geef het je toe doen om uit de potpourri van monologen en hyperbolische beschouwingen over identiteit, vrijheid en waarheid een ideologische rijsttafel samen te stellen terwijl de eetstokjes ontbreken. Dit geeft voedsel aan een parallel sentiment waarbij fictie en non-fictie niet meer van elkaar te scheiden zijn. Verwarrend voor wie gewend is aan de overzichtelijke nummering op de menukaart van de Nederlandse afhaalchinees. Een collega legde me uit hoe ik dat verschil dien te begrijpen. ‘Kijk’ zei hij ‘ non-fictie is de bewakingscamera op de straathoek en fictie is wanneer iemand zegt dat die bestaat’.

Hoe verhouden wij, stroomlijners van ketens, ons tot de ‘historische missie’ om de ‘Chinese Droom van nationale wederopstanding’ te realiseren? Hoe dringen wij door tot de kern? Niet door ons te laten meeslepen door complotvermoedens maar door ons te concentreren op de feiten. Gewoon door een tipje op te lichten van de geopolitieke sluier waardoor China’s lange termijnvisie meteen voor iedereen zichtbaar en herkenbaar is. Direct bij ons om de hoek speelde onlangs het plan van een Chinese scheepvaartonderneming om een belang (35%) in een containerterminal bij Hamburg te nemen. Geen verrassing voor wie de gestadige expansie van de Nieuwe Zijderoute volgt (en dat geen logistiek complot wenst te noemen waar we met open ogen grandioos zijn ingetuind). De Duitsers raakten onlangs een tikje wankelmoedig met betrekking tot de plannen van niet zomaar een buitenlandse investeerder maar van een Chinees staatsbedrijf om in de Duitse zeehaven een logistiek bedrijf over te nemen. De Duitse regering realiseerde zich – opeens? – dat logistiek niet alleen gaat over goederenstromen maar ook altijd gepaard gaat met uitwisseling van allerhande informatie. Ook eventueel gevoelige, immers de Hamburger haven is ook militair van belang.

Gevaarlijk vaarwater derhalve als bij geopolitieke ontwikkelingen de Duitse terminals zouden kunnen worden dichtgegooid waardoor de overslag van goederen voor de Duitse markt en Noord-Oost Europa via concurrerende havens aan de Noordzee moet worden afgehandeld. Een beslissing overigens, die China niet moeilijk zal vallen omdat de Chinese belangen in terminals te Rotterdam, Zeebrugge en Antwerpen allang zijn veiliggesteld.

Als we niet uitkijken, denken straks de bezorgde Hamburgers nog dat complotterende Nederlandse en Belgische havenbedrijven met de Chinezen onder een hoedje spelen. Al zouden zij, op hun beurt, hetzelfde kunnen denken, nu bekend is geworden dat de Duitsers akkoord zijn gegaan met de een ‘beetje’ Chinese deelname in de Hamburger haven.

Hamburg of Rotterdam zitten dan misschien niet in een complot maar ze zitten wel in hetzelfde schuitje. In het streven naar een ‘herverdeling van de welvaart’, volgens Chinees model, zijn Europese havens slechts afslagen op de route van het ‘socialisme met Chinese karakteristieken’. Doet me denken aan een Chinees gezegde: ‘De bergen zijn hoog en de keizer is ver weg’. Alleen is het goed om te beseffen dat de tegenwoordige Keizer van China, ter wille van de Chinese suprematie in de wereldhandel, al heel veel bergen heeft geslecht.

Casper Jansen

Photo by Alexander Bagno on Unsplash