Splijt de woestijn! (deel 3 van 3)

Feuilleton over het ontstaan van het Suez-kanaal

De zee splijten, was al eens gedaan. Maar een woestijn nog niet. Het werd de landengte van Suez, in veel opzichten een historische plek.

Ferdinand vloog vaak dicht langs de zon maar wist net genoeg afstand te houden om het project in de lucht te houden. Hij kreeg de wind pas goed mee toen Keizer Napoleon III verklaarde overtuigde ‘kanalist’ te zijn. Daarop verklaarde de entrepreneur dat het Suezkanaal meer nog dan een triomf der techniek een eclatant toonbeeld van westerse beschaving zou worden. In werkelijkheid moet hij toch vooral een reusachtige puzzel voor zich hebben gezien waarvan bijna alle stukjes nog moesten worden gelegd.

Het tracé dat uiteindelijk werd gekozen was niet de meest oostelijke arm van de Nijl maar een vrijwel rechte lijn tussen Suez, door de Bittermeren, naar Port Said. Op het hoogtepunt waren er 70.000 arbeiders aan het werk. In een systeem van wisseldiensten dat corvee werd genoemd; een nauwelijks verholen vorm van dwangarbeid die vanwege de liberale wind die over de wereld woei, het project bijna om zeep hielp. Het Suezkanaal zou echter ook een bron van innovatie worden. Zonder de bijna driehonderd machines, waaronder een dozijn sleuvengravers, speciaal voor de veelheid aan verschillende terrein – en bodemomstandigheden ontworpen, geconstrueerd en geïnstalleerd, is het moeilijk voor te stellen hoe de 74 miljoen kubieke meter zand anders opgeschept had moeten worden. De aanleg van de bijna 200 kilometer lange vaarweg duurde tien jaar.

Op de dag dat de scheiding tussen Azië en Afrika werd opgeheven en een eeuwenlange omweg van 4.000 kilometer te niet werd gedaan, voer een vloot, aangevoerd door keizerin Eugenie van Frankrijk, door het kanaal. Op het vierde schip, het raderstoomschip ‘De Valk’, voeren prins Hendrik en zijn vrouw Amalia mee, afgevaardigd door koning Willem III der Nederlanden. Een hele belevenis want voortaan werd het Suezkanaal de schakel tussen Nederland en ‘de Gordel van Smaragd’.

————————————————————————————————-

Het Suezkanaal (Qanâ el Suweis) is een 193 km lang kanaal in de Landengte van Suez in Egypte, geopend in 1869. Het kanaal heeft geen sluizen omdat er geen hoogteverschil overwonnen hoeft te worden. Het kanaal bestaat uit een noordelijk deel en een zuidelijk deel, die door de Bittermeren met elkaar worden verbonden. Naar schatting 12 procent van de wereldhandel komt door dit kanaal; dagelijks wordt er voor bijna 10 miljard dollar aan goederen doorheen vervoerd. De toltarieven kunnen voor grote containerschepen of supertankers oplopen tot een half miljoen dollar per passage. Egypte heeft in 2020 voor 5,61 miljard dollar (4,61 miljard euro) aan tolinkomsten opgehaald.

Photo by Rafik Wahba on Unsplash