Wilberforce: voor een cool klimaat!

Vissen zijn van niemand. Zou je zeggen. Ze zwemmen in water dat ook van niemand is. Zou je zeggen. Mogelijk zelfs ooit zo bedoeld. Wie zal het zeggen. Maar tijden veranderen. Tegenwoordig zijn er territoriale visgronden waarover vissen niets te vertellen hebben. Fransen en Britten des te meer. Vinden ze. Wie in andermans water wil vissen, moet vergunning hebben.

De Britten willen de Fransen zo’n permissie slecht mondjesmaat vergunnen. Daar zijn de Franse vissers de dupe van, vinden de Franse vissers. Zij willen hun netten ruimschoots uitwerpen. Om hun gelijk te halen, wisselen beide naties grote woorden uit. De sfeer is intussen zo bedorven dat het begint te lijken op kanonneerbootdiplomatie. Nogal gênant om zo’n visserijoorlogje uit te vechten tijdens de Klimaattop in Glasgow. Vooral vanwege het feit dat het verband tussen visquota en de opwarming van de aarde onmiskenbaar is.

Tijdens dat gedonderjaag doen de vissen wat vissen altijd doen, ze zwemmen. Ze zijn wel wat gewend. Sinds jaar en dag wordt er op hun leefgebied beknibbeld. Boorplatformen, onderzeese kabels en pijpleidingen, windturbines, overboord geslagen containers, scheepswrakken, stookolielozingen, zalmkwekerijen, gedumpte visnetten, plasticsoep, overbevissing. Klein geluk bij al die ongelukken is dat vissen zich aanpassen. Hun scholen worden kleiner, hun omvang ook. Veel keus is er niet. Wegblijven zou nog de beste remedie zijn. En daar ziet het inderdaad naar uit. Want naarmate de temperatuur van het zeewater in Noordzee en Het Kanaal stijgt, trekt de ‘kibbeling’ instinctief noordwaarts. Zo geeft het broeikasgas de inheemse vissoorten als het ware een zetje. Het interessante is dat daardoor rond de Noordpool de visstand zelfs weer flink zal toenemen.

In plaats van een burenruzie te ontketenen over steeds minder vis, hadden beide landen er dus beter aan gedaan om hun hengels uit te werpen bij Noordse vergunninghouders. Met een mondvol beloften over duurzame vangstmethoden, dat spreekt vanzelf. Sowieso verstandig, maar een must aan de vooravond van de klimmaattop die notabene wordt gehouden aan de oevers van de zee die in vijftig jaar een kleine graad is opgewarmd. In ketentermen gesproken: vissers weten dat de vis verhuist maar, in plaats van een verhuisplan op te stellen, maken ze liever heibel over de omvang van de vijver bij het bestaande huis. Zo vang je bot! In vrees evenwel dat de beleid makende visarenden op de klimaattop bezig zijn hun doelstellingen weer zo verheven te formuleren dat het spierinkje diep beneden gewoonweg niet zal worden opgemerkt. Anders valt het nietige Frans-Britse visserijconflict niet te begrijpen.

De enige verklaring die ik kan vinden, is dat de, door kabeljauw en schol verlaten, visgronden straks bevolkt zullen gaan worden door ansjovis, zonnevis, pieterman en nog een aantal zuidelijke soorten. Ook lekker, daar niet van. Maar voor wie zo redeneert, is klimaatverandering weinig anders dan een disruptieve ontwikkeling met nieuwe kansen en andere markten: ‘Na ons de zondvloed!’ Toen ik dit ‘vissen in troebel water’ langs zag komen op de sociale media mening’ dacht ik dat dan in ieder geval de vissen meer ruimte zullen krijgen.
Tegelijk moest ik denken aan het bezoek van de walrus aan Den Helder. Deze Wilberforce – zo noemen we hem bij mij thuis – is het krachtige bewijs van wat klimaatverandering met het mariene leven doet. Het ene dier zwemt omhoog, de ander daalt af. Waar de arctische kabeljauw en de Groenlandse heilbot straks geen kant meer op kunnen, gedijt de walrus klaarblijkelijk prima in onze lage landen bij de zee. Wilberforce, evenals wij liefhebber van schelpdieren, lijkt zich uitstekend te vermaken. Hij is welkom. Maar hij hoort hier niet. Misschien heeft hij een vooruitziende blik. En wordt hij gedreven door de gedachte dat hij, vanwege de gestegen zeespiegel, straks doodgemoedereerd over onze duinen kan klunen om ons geactualiseerde Deltaplan op waarde te schatten. Voor ons is te hopen dat hij daarna lichtelijk teleurgesteld de terugreis zal aanvaarden.

Ter bescherming van onze – en zijn eigen – habitat had hij er trouwens beter aan gedaan om ergens in West-Schotland op te duiken. Dan was hij wereldnieuws geworden, op de foto gegaan met Gretha en, met al zijn groteske knuffellobberigheid, gepromoveerd tot zinnebeeld van de Green Deal. Maar hij verkoos Den Helder boven Glasgow. Ik zie dat als een omen. Het zit in de aard der dingen dat er na Kopenhagen, Parijs en Glasgow weer een klimaattop zal worden georganiseerd. Dé aangewezen plek daarvoor kan daarom geen andere zijn dan…. Den Helder. Over logo en mascotte voor die top hoeven we niet meer na te denken. Die liggen voor de hand:

Wilberforce
voor een cool klimaat!

Casper Jansen