Wat is wijsheid

‘Gemiste kans!’ De winkelier in niet-essentiële koopwaar – het zal je maar gezegd worden – doelde op de sluiting van de lockdown, op de veertiende januari. ‘Een week te laat’ vonniste hij. ‘Daags voor Driekoningen was beter geweest. Hadden we van die hoogtijdatum een feestje kunnen maken’. Ik veerde op. Geweldig idee om na de sores van de Klaas- en Kerstlogistiek onze beroepsgroep ’s flink in het zonnetje te zetten. Want als de drie koningen ergens voor staan dan toch wel het stipt afleveren van hun kerstpakketten voor het kindeke. Logistiek niet van maar in het jaar nul.

Hoe zat ’t ook weer met die drie? Kwamen uit het oosten. Een even wijd als vage richting. Begrijpelijk want van de mensen die toentertijd rond de Middellandse Zee woonden, waren er slechts een handjevol die kant op geweest. Een geheide voedingsbodem voor fantastische verhalen. Bijvoorbeeld, dat zijde geweven werd van wol, afkomstig van een soort schaapjes die dáár bovenin bomen graasden. Daarmee vergeleken, smaakte een verhaal over een kraamvisite door drie koningen als een koek, gekruid met specerijen uit de Oriënt. Zo pasten de cadeaus die ze meebrachten, perfect bij hun status. Kostbaar spul. Wierook. Werd allerwege gebruikt bij de verering van goden, dus mocht ‘t wat kosten. Mirre. Een soort babyolie, ook goed tegen de hoest. Goud. Edelmetaal dat zowel de hoge rang van de gever als de verheven stand van de ontvanger symboliseerde. Alleen, duurdoenerij maakt mensen niet per se ‘wijs’. Daarom is wel eens geopperd dat het geen rijke stinkerds waren maar een drietal wetenschappers; filosofen, wiskundigen, astronomen wellicht.

Hoe dan ook, op dat middernachtelijk uur moet het een drukte van jewelste zijn geweest voor de herberg, stal, serail of B&B ‘Bethlehem’. Ondanks het feit dat toen de Romeinen in die kontreien aan handhaving deden, zou het van weinig wijsheid hebben getuigd om gewoon met z’n drieën op pad te gaan. Te gevaarlijk. Wat een kleine groep reizigers deed, was zich aansluiten bij een handelskaravaan. Een ‘konvooi exceptioneel’ van vaak honderden kamelen, beveiligd door een gewapende escorte. Zo’n uitputtende reis deed je niet voor je lol. Tenzij je koopman was, gunstig had ingekocht en wist dat je in Palmyra, de belangrijkste logistieke hub in de buurt, altijd een goede prijs kon beuren. Vandaar dat ik meteen de link legde tussen Driekoningen en een historisch verhaal over logistieke prestaties.

Die drie mannen hadden – wie zij ook waren – dus heel wat in hun mars. Voor een geïnteresseerde vervoersdeskundige reden genoeg om in te zoomen. De eerste verhalenvertellers maakten geen woorden vuil aan de manier waarop zij gekomen waren. Het ging hun om de geschenken – een mentaliteit die na twintig eeuwen nog steeds springlevend is. Wat wel veranderde, was dat, naarmate die ‘eerste kerstdag’ langer geleden was, het narratief steeds fraaier werd. De heren kregen een naam: Melchior, Balthasar en Caspar. Om op schilderijen te laten zien dat zij diverse windstreken vertegenwoordigden, begonnen zij tevens van kleur te verschieten. Die achtergrond werd ook vertaald in hun vervoermiddel. De Europese koning kwam te paard. De vorst uit het Verre Oosten zat op een olifant. De monarch van dichterbij bereed een kameel. Vooral bij die olifant vraag ik me altijd af, hoeveel kamelen er nodig waren om dagelijks die olifant van voedsel en drinken te voorzien. Een ketenbevoorradingsdetail waarover we ons niet zouden moeten bekreunen. Soms is een verhaal te charmant om kapot te checken.

Veelal zijn verhalen bedoeld om te delen; onze eigen koning wees erop in zijn kersttoespraak. Om vertellers en hun toehoorders te kunnen binden – aan elkaar en met mekaar – is echter wél het een en ander nodig. Dat doen we niet door louter onze eigen werkelijkheden te scheppen. Ook niet door gebeurtenissen die we voorzien alleen naar eigen inzicht in te kleuren. En al helemaal niet door de mensen om ons heen te laten merken, dat eigenlijk alleen onze eigen mening ertoe doet.

Op dat moment werden deze overpeinzingen onderbroken door mijn gesprekspartner. ‘Er zijn twee steekhoudende argumenten om Driekoningen aan de consumentencanon toe te voegen. Mijn eerste is micro, met een winkeliersdimensie. De gedwongen winkelsluiting van afgelopen periode grensde aan winkeliertje pesten en heeft mijn klanten doen tandhakken voor sfeervolle etalages in desolate winkelstraten of zelfs de grens overgejaagd Die schade kunnen we deels compenseren door de koninklijke trits aan Sint en Santa toe te voegen. Ik zal niet beweren dat het kopen van niet-essentiële goederen mensen gelukkig maakt. Maar leuk zijn ze vaak wel. En ze kunnen zo in de winkel worden gekocht. Mijn tweede is macro, en logistiek van aard. Door de ‘feestdagen’ te verlengen tot Driekoningen kan zelfs het meest vertraagde pakketje binnen het feestvenster worden bezorgd. Weg klachten over te late bezorging!’ In Spanje weten ze daar alles al van overigens. Tijdens ‘Los Reyes Magos’ wordt er flink uitgepakt met cadeaus en optochten en wordt er met de hele familie genoten wordt van de Roscón de Reyes, een ronde zoetigheid waarin een figuurtje (la Sopresa) verstopt zit.

Wat wel – en wat niet – essentieel is, zal altijd een kwestie blijven. Over de drie koningen zullen de verhalen evenmin gauw verstommen. Of zij als Driekoningen een revival of zelfs een sterrenstatus tegemoet mogen zien, hangt af van de vraag hoe essentieel ‘wij’ hen vinden. Wat is wijsheid?

Voor supply chain leiders schreeuwen het komende jaar fundamentelere problemen om een oplossing. Hoe genezen wij de mondiale bevoorradingsketens van virussen, overstromingen en containerkoorts bijvoorbeeld. SCEX wenst daarom iedereen drie keer de wijsheid toe bij het oplossen van de vele essentiële én existentiële vraagstukken die ons te wachten staan in 2022.

Casper Jansen

Image by Jan Hrasko from Pixabay