Wat ijs eist

Pinguïns: lusten die ijs? Ze leven erop maar eten van het spul waarop ze lopen, doen ze niet. Krill. Zeewier, pijlinktvissen. Dat vinden die zwemmende vogels pas lekker. Geen Raketjes of dubbellikkers. En al helemaal niet van die romige met nootjes of chocola.

Ik moest aan die ‘obers van de zee’ denken toen ik vernam dat Unilever van z’n ijsdivisie af wil. Na honderd jaar vindt de multinational het welletjes. Opeens is ijs lastig. Ondanks een omzet van 7,9 miljard en een marktaandeel van 20% menen de rekenmeesters aan de top van het grootste ijsbedrijf ter wereld dat ze af willen van Ben & Jerry’s c.s. In het roddelcircuit wordt gefluisterd dat ze aan de Londense burelen het product eigenlijk een beetje te Nederlands vinden.

Volgens Unilevers ‘Groei Actieplan’ gaat het erom ‘minder dingen beter te doen met een grotere impact’ op de omzetgroei en winstmarges. Waarom in een almaar een warmer wordende wereld consumptie-ijs geen groeipotentie heeft, staat er niet bij. Een van de redenen zou kunnen zijn dat iedereen – niet alleen in Nederland – op zijn klompen aanvoelt dat de logistiek van een vriesketen complexer is dan die van shampoo. IJs is bijvoorbeeld gevoeliger voor het komen en gaan van de seizoenen. Met kostbare logistiek omdat OLA bevroren naar snackbars en winkels moet. ‘IJs vreet geld’ klaagde de hoogste man bij Unilever onlangs. En elk bedrijf wil de impact op kosten van de toeleveringsketen nu eenmaal zo beperkt mogelijk houden. Dus waarom Unilever niet.

Helemaal uit de lucht vallen, doet dit voornemen niet. Toen het bedrijf in 2020 naar het Verenigd Koninkrijk vertrok, beloofde het dat als ooit de tak van voeding en ijs zou worden afgesplitst, dat dan het hoofdkantoor in Rotterdam zou blijven. Kennelijk is het zover. Aandeelhouders staan al te likkebaarden. De verzelfstandiging van de ijsdivisie past in een patroon. Voedingsmiddelen zijn ‘langzame groeiers’ en daar houden aandeelhouders niet zo van. Zo werd al eerder afscheid genomen van thee en margarine.

Het was ‘margarine’ waardoor ik op een totaal andere, zeer persoonlijke en zeer empirische, verklaring terechtkwam waarom ijs bij Unilever de deur uit moet. Ik herinnerde me een advertentie voor een margarinemerk in een damesblad van honderd jaar geleden. ‘Versch gekarnd’ was die margarine, volgens de reclameleus. Maar die aanprijzing klopte voor geen meter.

Karnen is het net zolang heftig roeren van verzuurde room totdat de vetbolletjes samenklonteren en zich afscheiden van de karnemelk. Wat overblijft is roomboter. Margarine is kunstboter, gefabriceerd door vloeibare oliën een vaste vorm te geven. Beetje azijn erbij, wortelsap voor de kleur en citroensap voor de geur. Vroeger kwam die ‘economische boter’ terecht op de boterham van minvermogenden. Dat is tegenwoordig wel anders. Margarine smaakt nog steeds niet naar room maar smeert lekkerder want plantaardig. Kwestie van smaak, dus eigenlijk.

Bijna op de kop af een eeuw geleden waren het Nederlandse handelaren in vetten en fabrikanten van margarine die een Amerikaanse ijsmaker kochten. Dat ‘vers gekarnd’ lijkt erop te wijzen dat de nieuwe ijsboeren altijd zijn blijven worstelen met hun vetverleden. Met als Heilige Graal: met hoeveel oliën of vetten erin blijft roomijs nog lekker voor de likker? Werk aan de winkel voor laboranten maar ook voor imagomakers. Die laatste categorie adviseerde om het romige Hertog en het idealistisch zuivere Ben & Jerry’s in het assortiment op te nemen. Kwaliteit bij associatie.

Maar, zoals we allemaal weten, vermenigvuldigt fictie de ambiguïteit. Tijd voor de Magnum, het eerste ijsje op een stokje voor volwassenen. De opgerichte genotstaaf, mix van culinaire fashion en fallische associatie, werd een megasucces. Dat het grote kleine ijsje niet honderd procent roomijs is, zou tot voor kort een minpunt zijn geweest. Maar tijden veranderen. Tegenwoordig is het ouderwetse vet de nieuwe plantaardigheid. Een onweerstaanbare trend en oraal zeer bevredigend. Al met al is de ijsdivisie ‘vet’ genoeg om zo’n 13 miljard euro te kunnen realiseren.

Wat dit allemaal met Antarctica te maken heeft, is het logistieke argument dat is aangevoerd om de ijsdivisie af te stoten. Op de Zuidpool staat namelijk met meest zuidelijke gestationeerde postkantoor ter wereld. Daar, tussen de ezelpinguïns, verwerken postbeambten een jaarlijkse stroom van circa 80.000 ansichtkaarten. Verder klussen ze bij als verkoper in de souvenirwinkel of als suppoost in het museumpje. Lucratief want er komen elk jaar zo’n 18.000 bezoekers. Gebracht door cruiseschepen.

En daar wil ik naartoe met mijn betoog. De inheemse pinguïns mogen dan niet malen om een sneeuwig product, maar de crew van het postkantoor zal best af en toe een ijsje lusten; zeker doordat ze dagelijks worden omgeven door een weinig lustopwekkende variant ervan.

Logistiek een fluitje van een cent. Zo kunnen de cruiseschepen met hun diepvriesaccommodatie dienen als bijna gratis varende voorraadbuffer terwijl de bewaartemperatuur op de plaats van bestemming al evenmin problemen kan opleveren. Meer eist ijs niet.

Waarmee maar gezegd wil zijn dat er over de Supply Chain van consumptie-ijs van alles kan worden opgemerkt. Maar niet dat het een serieuze reden is om jouw concern ijsvrij te maken. Pinguïns mogen dan niet de doelgroep zijn maar wie op Antarctica ijs wil slijten, zal ontdekken dat dit eenvoudiger is dan het verkopen van de spreekwoordelijke koelkast aan een Eskimo.

Van Supply Managers wordt wel eens gezegd dat zij meesters zijn in het normaliseren van het abnormale. Met dat in gedachte is het organiseren van de logistieke keten voor ijs eigenlijk een koud kunstje.

Casper Jansen

Photo by Jason Row on Unsplash