Groene transformatie kerstman

Is het censuur? Fatsoensrakkerij? Of gewoon, transformatie? Heb het natuurlijk over het kuisen van sinterklaasteksten. ‘Knecht’ is ontslagen. ‘Zwart’ is witgewassen met ‘pakjespiet’. Zelfs hele zinnen zijn vervangen waardoor de logica van het doen en laten van Sint-Nicolaas zo mogelijk nog onbegrijpelijker is geworden. ‘Wie zoet is krijgt koek, zo komt hij op bezoek’. Een lonkend perspectief dat door de limonadetaks eigenlijk al weer verouderd is. En op de techno-optimisten hoeven we ook al niet te rekenen, met hun Chat GPT. Want qua generatieve AI, wat een sinterklaasgedichtje in al haar simpelheid is, waren de uitkomsten ronduit hallucinant. Terug bij ‘Af’. Eerherstel voor het kreupelrijm. Voorlopig dan. Heerlijk toch, zo’n ouderwets sinterklaasavondje!

Je zou dit gezeur achteraf kunnen noemen, als niet tegelijkertijd de discussie was opgelaaid in hoeverre ouders hun kinderen mogen stijven in het geloof in iemand die niet bestaat. Hordes opvoeders schijnen zichzelf gekweld te hebben met die vraag. Liegen over Sinterklaas, kan dat nog. Is dat niet schadelijk voor kinderziel? Moeten we niet stoppen met die verlakkerij. Het verkondigen van de sinterklaasboodschap zou wantrouwen genereren en ‘goedgelovigheid’ honoreren. Schepen we zo ons kroost niet op met een complot. En dat wil je niet: een complot moet aan de waarheid worden getoetst en niet geslikt als zoete koek.

Of moeten we Sinterklaas onderbrengen in de categorie: ‘heerlijk leugentje’. Zijn het niet juist de ongerijmdheden in het doen en laten van de bisschop die laten zien hoe de magische wereld van de kinderfantasie werkt. Een ‘gave’ die de meesten van ons verloren toen ons het geheim werd afgenomen waarin we zo vol overgave hadden geloofd. Gemakshalve vergetend dat we dit talent hard nodig hebben om de rede af en toe eventjes opzij te zetten. Om innovatief en disruptief een lange neus te trekken naar paradigma’s en bestaande realiteiten.

Dilemma’s van niks, als je het mij vraagt. Dit hele discours berust namelijk op het misverstand dat Sinterklaas niet bestaat. Dat hij fake is. Alleen, er leefde lang geleden wel degelijk een bisschop die Nicolaas heette. In wat we nu Turkije noemen. Een goeierd die arme mensen geld gaf of een gift waardoor hun bestaanszekerheid verbeterde. Hij verrichtte geen wonderen maar door zijn omgeving werd dat wel zo opgevat. Die faam behield hij door de eeuwen heen. Ook toen protestanten dat gedoe op sinterklaasavond maar lariekoek vonden.

Zijn sterke punt is dat hij zich steeds tijdig wist te vernieuwen. Zo ziet het er naar uit dat het narratief van de stoomboot en het distribueren van cadeautjes, via schoorsteenkanalen, een verversing toe is. Menige stoomboot is in het geniep al vervangen door een elektrisch aangedreven exemplaar, inclusief scheepstoeter.

Langzamerhand verdwijnen ‘kapoentje’ en ‘gard’ in de nevel van een glorieus verleden om plaats te maken voor nieuwe avonturen in een oase van de verbeelding die een kind tot kind maakt en sommige volwassenen tot creatieveling. Simpelweg omdat dat Sinterklaas een paradox is. Hij bestaat niet maar is wel een wederkerende realiteit waartoe we ons met overgave zouden moeten willen verhouden.

Dan de kerstman. Die roept aanmerkelijk minder wroeging en gewetensnood op. Logisch. Want van Santa Claus zal niemand beweren dat hij bestaat. Strikt genomen, een niet bijster geslaagde imitatie van het origineel. Een hybride Sinterklaas, verkleed als kerstbal. Dat postuur moet gezelligheid verbeelden maar wat er knus is aan een mannetje wiens conversatie beperkt blijft tot ‘ho, ho’ terwijl hij lawaaierig een bel rinkelt, is mij een raadsel. Een carillon zonder kerktoren. Een beiaardier zonder klokkenspel. Mis kerst!

Wel moet ik toegeven dat het Santafenomeen – ondanks zijn amuzikale vertoon op straat en in winkelcentra en in tegenstelling tot Sinterklaas – elk jaar weer kans ziet om met zoetgevooisde niemendalletjes door te dringen tot de hitlijsten. Met steelse kussen bij de schoorsteen of onder de mistletoe; dat werk. Daar ontpopt deze cupido met een baardje en een buikje zich als een vleesgeworden Tinder. Een Valentijn die zich heeft vergist in de datum.

Sterk punt van deze gezellige dikzak is verder dat hij zijn logistiek op orde heeft. Immers, wie in deze tijd pakjes wil bezorgen, via met zonnecollectoren bedekte daken, doet dat niet per paard maar vanzelfsprekend per slee en met zwevende rendieren. Efficiënt en effectief. Zo zie je maar weer hoe overtuigend nep kan klinken.

Het curieuze van het ‘verhaal van kerstman’ is evenwel niet dat hij een verzinsel is maar dat het hier de kinderen zijn die hun ouders willen doen geloven dat de kerstman bestaat. Deze omkering is noodzakelijk om er zeker van te zijn dat cadeaus op tijd en ruimschoots onder de kerstboom of in een XXL-sok worden gedeponeerd.

Wat de jeugd van tegenwoordig, nietsontziend slim als ze kunnen zijn, wel zorgen baart, is de nieuwste trend in kerstboomversiering. De gewone glimmende bal, het engeltje met zijn bazuintje en het vogeltje aan een knijpertje dreigen vervangen te worden door glashangers, in de vorm van broccoli, wortel of bloemkool.

Hier klinkt nog zwak de echo van ‘wie zoet is krijgt lekkers’ uit het aloude Sinterklaaslied. De worteltjes en zwijntjes van morgen zullen niet altijd meer van suikergoed en marsepein zijn.

Overduidelijk is dat deze vegetarische trend op den duur invloed zal hebben op het overdadige postuur van Santa Claus. En daarmee zijn geloofwaardigheid, als symbool van het ongelimiteerd volproppen van winkelwagentjes. Ik voorzie een transformatie. Met een groene tint. Eentje die ik beschouw als een gezonde ontwikkeling. De vraag is of de kerstman dat zal overleven. Of dat we weer teruggaan naar het origineel.

FIJNE KERSTDAGEN!

Casper Jansen

Photo by Pierre Bamin on Unsplash