Het Klaascomplot

Vroeger spraken we van een plannetje: goed of snood. Vandaag de valt iets voor mekaar krijgen of ergens iets achter zoeken en dat eloquent verwoorden om mensen te overreden erin te geloven, valt algauw in de categorie: een complot. Ook als de bepaalde gebeurtenissen of sommige ontwikkelingen puur toeval zijn, rusten we niet voordat er een samenhang is ontdekt. Door toeval te ontdoen van het toevallige, redeneren we toe naar eerst geloofwaardigheid en dan naar de waarheid. Want, zie je wel! Warempel, het klopt. Het complot is ontdekt.

Zo ben ik op het spoor gekomen van een samenzwering tegen Sinterklaas: het Klaascomplot. Let wel, ik heb het niet over de, wat mij betreft, inmiddels beslechtte discussie over de huidskleur van het personeel van de bisschop uit Spanje. Nee, het gaat mij om een aantal toevalligheden – de laatste tijd – die verdacht veel weg hebben van opzet, een planmatigheid. Met de intentie om het geloof in de goedheiligman, in eeuwen zorgvuldig opgebouwd, te minimaliseren tot het niveau van een trouweloze pepernoot.

Nu geef ik grif toe dat een mens vaker de dupe is van wantrouwen dan van vertrouwen. Maar dit keer werd het me toch te gortig. De bewijzen stapelen zich op. Neem Sints’ aankomst. Welgeteld één dag na 11 november, de viering van de naamdag van Sint-Maarten. Terwijl een week later ook hele goed had gekund. Een onzalige concurrentie tussen heiligen waardoor je de ene avond met lampionnen door de straten zeult en de volgende avond al met een trapleer omhoog moet om de paardenmest uit de dakgoot te scheppen.

En dat niet alleen. Waar de ene heilige het goede voorbeeld geeft door het delen van zijn kledingstuk met een arme sloeber en daarmee impliciet tevredenheid bepleit met wat we hebben – Maarten had immers ook ergens een borstrok kunnen kopen – kiest Sint-Nicolaas voor pedagogiek bij het wijzigen van ons gedrag. ‘Wie de koek krijgt, wie de gard!’ De indruk die zo wordt gewekt, is dat de goeierd automatisch gevrijwaard blijft van berispingen door gard of roe en zelfs iets ‘lekkers’ tegemoet mag zien. Terwijl de ander zich moet uitputten in leerzame deugrijmen en olijke surprises om de zak te ontlopen. Zo’n schielijke overgang van het ene naar het andere gedragsrepertoire gaat vooral ten detrimente van Nicolaas want die is immers genoodzaakt om na Sintermaarten de kleine gelovigen nog ruim drie weken bij de les te houden.

Een incident dat minder aandacht kreeg maar toch een sterk ondermijnend karakter heeft, was dat de moderne vijfkamp na de Olympische Spelen van 2024 op de schop gaat. Het paardrijden verdwijnt. Schermen, zwemmen, hardlopen en pistoolschieten worden voortaan aangevuld met een hindernisparcours te voet. Ik kan dat niet anders uitleggen dan als een coup tegen de bisschop die immers vermaard is om zijn hippische hogeschoolrijden, weer of geen weer.

Een ernstiger aanslag op de Klaasviering acht ik evenwel de planning van Black Friday. Een dag die zeven jaar geleden uit Amerika kwam overwaaien. Ooit bedoeld door president Roosevelt om, na de vrome donderdag van Dankzegging, zijn landgenoten aan te moedigen ‘s lekker te gaan shoppen omdat de haperende economie in de VS een boost nodig had. Met succes want de Amerikanen stonden massaal in de file. Vandaar: Zwarte Vrijdag. Alleen, de Amerikanen vieren geen Sinterklaas. Die gaan, qua kooplust, pas weer los tegen de kerst. Dus de Amerikaanse middenstanders vonden die koopvrijdag best leuk. En juist dat maakt het enthousiasme van de Nederlandse middenstand verdacht.

Tussen half november en half december zetelt bij ons Sint-Nicolaas. De periode waarin ‘ons hart vol verwachting klopt’ dreigt te worden overstemd door het consumentenlawaai van die geïmporteerde vrijdag. En dat komt doordat Zwarte Vrijdag de enige, mij bekende, dag is die reeds op zondag begint, of eerder, en een week duurt, of langer. Allemaal om de workload voor de achterliggende supply chain niet al te zeer te laten pieken, immers: spreiding van de orders zorgt voor het balanceren van de werklast in DC’s en in distributienetwerken. En zo kan de capaciteit zo goed mogelijk worden benut zonder al te zeer uit de bocht te vliegen met de inhuur van additionele – dure – flexibele capaciteit. ‘Make the assets sweat’ fluisterde een gewaarde Operations Directeur mij ooit in.

Maar dan het ‘romantische aspect’ van de voorpret van het vieren van de komst van de Goedheiligman. Zwarte vrijdag verstoort het volledig. Halfhartige argumenten waarmee wordt geprobeerd dergelijke vrijdagkoopjes in het frame van het ‘heerlijk avondje’ te plaatsen, worden tenietgedaan door het aanbod dat, qua volume in geen enkele zak past, qua aankoopwaarde de ‘kaatsenballen in een net’ ver te boven gaat, qua emotionele beleving, de surprise te niet doet en, qua creativiteit, elke drang tot het schrijven van olijke corrigerende rijmpjes in de kiem smoort.

Wat het complotvermoeden dit jaar evenwel danig heeft opgelierd, is natuurlijk het WK Voetbal. Moedwillig door de FIFA uitgesmeerd vóór en ná Sinterklaas terwijl Santa Claus – finale is op 18 december – geheel wordt ontzien. Voorts kan niemand blind zijn voor het feit dat de oranje anti-celibataire outfit van de ‘Tietenman’ uit Alkmaar dermate verwassen is dat het de kleur van de episcopale mantel verdacht veel benaderd. Voor wie maar een greintje ‘decembersentiment’ in z’n donder heeft, is overduidelijk dat er, ondanks een maskerade aan toevalligheden, sprake is van een vooropgezet plan. De complotcirkel tegen Sinterklaas is met de combi van Black Friday en het WK Voetbal zo rond als een hoepel.

Hoe nu, met deze onheilige wetenschap, te handelen? Volgens raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt is ‘niets weten het veiligste geloof’. Maar ja, die luxe hebben wij, van SCEX, niet. Wij moeten leveren en gelukkig maar want vergeet niet wat de raadspensionaris is overkomen. Maar ja, wat is weten? En stel dat de samenhang in de toevalligheden die wij menen te bespeuren, slechts bestaat omdat onze grijze celletjes een te geringe omvang hebben om te bevatten dat het een of het ander toch wel ‘s gewoon stom toeval zou kunnen zijn. Waarmee niet uitgesloten moet worden geacht dat wanneer het Oranje Elftal wereldkampioen wordt dat Louis van Gaal dan tot het Sinterklaasambt zal worden geroepen.

Hij zal dan plaatsnemen op een sulky, getrokken door elf witte schimmels. Om Sintermaarten, Zwarte Vrijdag en Santa Claus op hun nummer te zetten en ze voorgoed naar het rijk der fabelen te verbannen. Ongetwijfeld zullen er dan sportjournalisten en andere ontkenners zijn die dat toeval noemen. Maar niet de bondscoach. Kregelig zal hij uitroepen: ‘Niks toeval. Gewoon een kwestie van geloof’.

Casper Jansen

Photo by Wouter Supardi Salari on Unsplash