Kaviaar Cartografie: rationeel ketenmanagement

Er schijnen economen te bestaan die – ook al wenst de realiteit zich steeds minder aan hun modellen te houden – nog steeds geloven in de maakbaarheid van de volkshuishouding.

‘Help, de werkelijkheid begrijpt mijn model niet!’

Maar goed ook want dit betekent dat beleidsaanbevelingen zelden nog één-op- één gebaseerd worden op gemodelleerde veronderstellingen. Uitzonderingen daargelaten zoals tijdens de coronapandemie toen economen eenzijdig werden vervangen door virologen. Geen goed recept voor het nemen van ‘economische maatregelen’ want ook de virale werkelijkheid kon het niet stellen zonder onderwerpen die ogenschijnlijk weinig met de gezondheid van mensen te maken hadden zoals vertrouwen, verwachtingen en andere wetenswaardigheden over het gemoed der natie en haar individuele bewoners.

Met als algemene conclusie: mensen zijn niet louter rationeel handelende en denkende individuen; hoe graag beleidsmakers en bestuurders dat ook zouden willen. Gek genoeg, baseren zij zich bij hun beslissingen vaak op enquêtes die meningen peilen van de doorsnee- burger. Om vervolgens die uitkomsten te rationaliseren en publiek te maken, aan de hand van verschillende communicatiemodellen. Bij de keuze voor een van die modellen wil de plank nog wel eens mis worden geslagen. De omlijsting van de aangeboden kennis past te weinig bij de aanbevelingen voor gedrag waardoor die als te weinig doordacht wordt ervaren. De vragen die erdoor worden opgeroepen, scheppen ruimte om die vragen dan maar zelf te beantwoorden en dienovereenkomstig te handelen. Slaat zo’n mening aan dat gaat die viraal en hebben de virologen het nakijken. Niet het virus want dat gaat gewoon z’n gang.

In weerwil van die geëtaleerde complexiteit neemt het geloof in ‘rationeel handelen’ niet af. Het verschuilt zich dan achter en in woorden als ‘gezond verstand’ en ‘nuchter handelen’. Wij, van bedenkers van optimaal werkende logistieke ketens, hebben daar ook een handje van. Veel ketenontwerpers afficheren zich graag als ‘homo economicus’. Zij wijzen dan graag op hoe complex en multidimensionaal het ketenmanagement is en nog meer zal worden. Op voorwaarde dat de werkelijkheid zich een beetje realistisch blijft gedragen, stellen ze dan: ‘we come an end’.

Er is een tijd geweest dat we zo de routes wel min of meer konden uittekenen, invullen en uitvoeren. Die tijd is voorbij. Geopolitiek, handel en ketenmanagement zitten steeds vaker in elkaars vaarwater. Oorlog en vrede bepalen steeds vaker of producten nog via onze, zorgvuldig georganiseerde, ketens kunnen worden geleverd. De keuze voor de beste, meest effectieve, efficiënte en goedkoopste manier is niet meer vanzelfsprekend.

Wil dat zeggen dat daardoor ook de ratio in de ketens zal verdwijnen? Volgens mij niet. De Supply Chain Manager met tegenwoordigheid van geest gaat bij het nuchter vormgegeven van ketens meer aandacht besteden aan de noodzaak om te diversifiëren. De strapatsen van de geopolitiek dienen onderdeel te worden van hedendaags ketenontwerp. Het professioneel inspelen op de irrationaliteit van de wereldhandel die steeds meer regionaliseert, noem ik het bedrijven van Kaviaar Cartografie.

Kaviaar, de onbevruchte eitjes van de vrouwelijke steur, haalden we eerst uit Rusland. Duur en lekker. Ook voor mensen die geen zoute haring lusten. Een Hollands visje dat, qua ziltigheid en romig smaak, toch best een beetje in de buurt komt. Maar goed, een haringruggetje op een toastje is toch niet hetzelfde als kaviaar op een canapé.

Maar de keten met Rusland is om bekende redenen gebroken. Ook met Iran, een andere leverancier van kaviaar, is het hommeles en zijn de banden verbroken. Dus vallen er al twee topleveranciers af. China? Alles komt zowat uit dat land, dus waarom geen kaviaar? En inderdaad, China verkoopt een prima kaviaar, verpakt in traditionele blauwe blikken. Maar ja, China stopt tegenwoordig overal spionagechips in, zeggen ze, dus misschien ook wel in die blikken. Kunnen ze diplomaten afluisteren op hun recepties.

Geen nood. Het ‘zwarte goud’ is niet langer verbonden met de habitat van de Kaspische Zee. Wie een tekort heeft aan Omega 3-vetzuren, vitamines A, E, B6 en B12, ijzer, magnesium en selenium, kan voor deze kruising van voedingssupplement en delicatesse niet alleen terecht in België maar sinds kort, ook bij een steurhoeve in de Achterhoek. Al zou ik, met oog op het luxesegment, toch eerder het chiquere De Graafschap als plaats van herkomst kiezen. Over de kracht van regionalisering van de wereldhandel gesproken.

Hoe korter de keten, hoe lekkerder de kaviaar, zullen we maar zeggen. Zo kunnen topchefs onbezorgd, zonder angst voor het uitblijven van leveranties, kiezen voor kaviaar op de kaart. Lekker lokaal!

Casper Jansen

Photo by Olga Pukhalskaya on Unsplash